trình đó nữa, nhưng vô hiệu. Một vị quỷ thần khôn khéo, mà ở trần gian
người ta gọi tên là Belzébuth
, bám riết lấy y, lúc thì làm cho y lúng túng
bằng những luận cứ của một cuộc tranh luận uyên bác, lúc thì trêu chọc y
bằng những trò ranh mãnh cay độc.
Capitole: Capitole là một trong bảy cái đồi cao ở La Mã, và trong nghĩa thu hẹp, là một trong hai đỉnh
cao của cái đồi đó, một đỉnh mang Đền thờ Jupiter, đỉnh kia mang Thành trì.
Người Ba Lan: ám chỉ Copernic, nhà thiên văn học Ba Lan (1473-1543) đã chứng minh được sự
chuyển vận của các hành tinh chung quanh bản thân và chung quanh mặt trời.
Vitruve: nhà kiến trúc La Mã của thế kỷ 1 trước CN. Tác giả quyển De architectura (nói về kiến trúc)
đề tặng Augustus.
Donato Bramante (1444-1514): nhà kiến trúc nổi tiếng nước Ý.
Léon: có nhiều Giáo hoàng tên là Léon, từ Léon I (440-461) đến Léon XIII (1873-1903). Đây có lẽ là
ám chỉ Léon X (Jean de Medicis), làm Giáo Hoàng từ 1513 đến 1521, là người thán phục các kiệt tác
cổ đại, che chở các nghệ thuật, văn học và khoa học và xứng đáng đem tên của mình đặt cho một trong
những thế kỷ xuất sắc nhất của lịch sử. Ông ký với vua François I nước Pháp Hòa thân điều ước 1516.
Polymnie: một trong chín nữ thần văn nghệ, chủ trì về thơ trữ tình. Người ta thường hình dung vị nữ
thần này trong dáng điệu trầm tư, tì một khuỷu tay lên một chỗ tựa nào đó. Cho nên tác giả chỉ nói tì
khuỷu tay mà không cần nói tì vào đâu.
Các nữ thần Kiều Diễm (les Graces): những nữ thần của đa thần giáo, biểu trưng cho cái gì quyến rũ
nhất trong cái đẹp. Có ba nữ thần kiều diễm: Aglaé, Thalie, Euphrosyne.
Thầy tu người Đức: ám chỉ Luther thày tu dòng thánh Augustine, nhà cải cách tôn giáo ở Đức (1483-
1546).
Belzébuth: tên một con quỷ, coi như thủ lĩnh những tinh thần ma quái trong Kinh thánh.
“Tên thày tu ngoan cố ném lọ mực của y vào đầu anh ta và tiếp tục công
việc cải cách đáng buồn của y. Nói gì được nữa đây? Anh lái thuyền cường
tráng sửa chữa, bịt trám các lỗ thủng, dựng lại con thuyền hư nát của Nhà
thờ. Jesus Christ nhờ anh thày tu đó mà được trông thấy sự đắm thuyền lùi lại
được có lẽ hơn mười thế kỷ. Từ đó, mọi sự đều mỗi ngày một tồi tệ. Sau anh
