những kẻ lưu vong của tất cả các nước, cùng cách mạng như anh ta, anh len
lỏi vào các phòng cho thuê có sẵn đồ đạc ở St. Ouen, ở Chapelle, ở
Montmartre, ở cửa ô Italie, trong các nhà lụp xụp ở đó người ta ngủ trên
mảnh khố tải
, trong các tiệm rượu ở đó người ta dọn cho ăn một món lòng
bò, và trong các tiệm người ta cho ăn một món hổ lốn giá ba xu
, trong các
hầm ở chợ lớn và ở nhà lão Momie.
Khố tải (corde): chưa tra cứu rõ nghĩa chính xác, vì có thể hiểu hai cách, một là ngủ trên những cái
giường tồi tàn, không có lò xo, không có băng vải căng cho êm, lại căng bằng dây thừng; hai là ngủ
trên tấm bao tải cũ mòn trơ khố tải chứ chẳng có giường nệm gì. Chúng tôi tạm dịch theo nghĩa thứ hai,
để tra cứu thêm.
Món hổ lốn ba xu (un arlequin pour trois sous) là món nấu hổ lốn những mẩu thức ăn còn thừa của bữa
trước; ba xu: một xu là 1 phần 20 của 1 franc.
Maurice đến thăm các quán ăn có những người hư vô chủ nghĩa và vô
chính phủ chủ nghĩa; anh gặp ở đấy những đàn bà ăn mặc như đàn ông,
những đàn ông ăn mặc như đàn bà, những chàng trai mới lớn lầm lì và dữ tợn
và những cụ già tám chục tuổi, đôi mắt xanh, và cười như những đứa con nít.
Anh quan sát, hỏi han, bị coi là một tên do thám, bị một phụ nữ rất đẹp đâm
cho một nhát dao, và ngay hôm sau lại tiếp tục những cuộc tìm tòi trong các
tiệm rượu, các buồng cho thuê cả đồ đạc, các nhà gái điếm, các sòng bạc, bọn
người đói khát khổ sở, các quán rượu có treo biển kết bằng cành lá xanh, và
các quán rượu nhỏ ở ngoại ô, mọc bên các thành lũy, các nhà buôn bán đồ cũ
và bọn du côn.
Thấy anh xanh xao tiều tụy, mệt lử, im lặng, mẹ anh băn khoăn bứt rứt.
- Phải lấy vợ cho nó, - bà nói. Đáng tiếc cô de la Verdelière lại không có
của hồi môn to tát hơn.
