khoảng tối tăm chung quanh ông đầy những ánh mờ đục như sữa và những
ánh lân tinh chập chờn. Ông tưởng chừng trông thấy một cái gì động đậy trên
mặt bàn. Tuy kinh hoàng và lạnh thấu tận xương, ông bỗng thấy trong lòng
một sự quyết tâm còn mạnh hơn nỗi sợ. Ông đứng dậy, lại gần bàn và đưa cả
hai tay lên mặt thảm trải bàn. Mắt ông chẳng thấy gì, cả những ánh chập chờn
cũng đã biến mất; nhưng dưới mười ngón tay của ông hình như có một cuốn
sách khổ lớn mở toang; ông định gấp nó lại; cuốn sách cưỡng lại, nhảy lên và
nện ba cái thật mạnh vào đầu ông già giữ sách dại dột. Ông Sariette ngã
xuống ngất đi…
Kể từ đó, tình hình ngày càng tệ hại. Sách rời khỏi giá nhiều hơn bao giờ
hết, và đôi khi không thể nào xếp lại vào chỗ cũ được, chúng biến đâu mất.
Mỗi ngày ông Sariette lại phát hiện ra những mất mát mới. Những cuốn sách
của môn phái Bolland
bị lỡ bộ, hụt hẳn đi ba chục cuốn chú giải. Không thể
nhận ra được ông ta nữa; mặt ông hốc hác và võ vàng, cái cổ dài ngoẵng ra
quá khổ, hai vai sụm xuống, áo quần ông mặc nom như treo ở một cái đanh.
Ông không ăn uống gì nữa. Và khi tới quán ăn Bốn Giám Mục, con mắt ông
lờ đờ và đầu ông cúi gục, ông nhìn chằm chằm mà chẳng thấy gì vào cái đĩa
đựng những trái mận ngâm trong một thứ nước đục ngầu. Ông cũng không
nghe thấy tiếng ông già Guinardon báo tin rằng rốt cục ông ấy lại đang phục
chế những bức họa của Delacroix
trong nhà thờ St. Sulpice.
Môn phái Bolland - Bollandistes: môn phái theo học thuyết của Jean Bolland (1596-1665), tu sĩ dòng
Tên khởi đầu biên soạn bộ sách Acta sanetorum (Công vụ thánh), những người tiếp tục công việc của
ông, gọi là Bollandistes.
Eugène Delacroix (1798-1863): họa sĩ người Pháp.
Ông René d’Esparvieu, nghe những báo cáo kinh hoảng của ông già giữ
