đảo ngược lối cư xử kém hòa hợp có nguy cơ kéo dài suốt đời. Đó chính là
uy lực của nguyên tắc bằng chứng xã hội”.
Còn đây là một minh họa cho sức mạnh của bằng chứng xã hội. Một
vài đặc trưng lý giải tính hấp dẫn của ví dụ này là: nó đưa ra một minh
chứng tuyệt vời cho phương pháp quan sát người tham gia chưa được tận
dụng hiệu quả, trong đó, một nhà khoa học nghiên cứu một quá trình bằng
cách đi sâu vào diễn tiến tự nhiên của nó; nó cung cấp thông tin đáng quan
tâm cho rất nhiều nhóm khác nhau như các nhà sử học, tâm lý học, thần học
và quan trọng nhất, nó cho thấy cách thức bằng chứng xã hội được áp dụng
lên chúng ta – không phải do những người khác mà do chính bản thân
chúng ta – để đảm bảo những điều chúng ta cho là đúng dường như sẽ trở
thành chân lý.
Đó là một câu chuyện cũ, cần có một cuộc rà soát các dữ liệu có xưa.
Rất nhiều giáo phái và các nhóm sung tín đã tiên đoán rằng, một ngày cụ
thể nào đó sẽ bắt đầu thời kỳ chuộc tội của loài người và niềm hạnh phúc
ngập tràn sẽ đến với những người tin tưởng vào lời giáo huấn của giáo phái.
Các giáo phái dự đoán thời điểm bắt đầu giai đoạn cứu rỗi được đánh dấu
bằng một sự kiện quan trọng, thường là cơn đại hồng thủy tận thế. Tất
nhiên, những dự đoán này luôn được chứng minh là sai. Ngày tận thế không
bao giờ xảy ra như dự tính.
Nhưng ngay sau thất bại rõ ràng của lời tiên tri, thay vì giải tán trong
sự vỡ mộng, những người sùng bái lại có niềm tin mạnh mẽ hơn. Chịu sự
nhạo báng của quần chúng, họ xuống đường, công khai khẳng định tín điều
và tìm kiếm người cải đạo với một tinh thần hăng hái mãnh liệt và không hề
suy giảm khi niềm tin đó không được công nhận rộng rãi. Đó chính là
trường hợp xảy ra với phái Montanists, thế kỷ II ở Thổ Nhĩ Kỳ, giáo phái
Anabaptist, thế kỷ XVI ở Hà Lan, giáo phái Sabbataist, thế kỷ XVII ở Izmir
và giáo phái Millerites, thế kỷ XIX ở Mỹ. Và theo ba nhà khoa học xã hội
quan tâm đến vấn đề này, Leon Festinger, Henry Riecken và Stanley
Schachter, có thể là cả nhóm sùng bái ngày tận thế đóng tại Chicago ngày
nay. Họ đã nghe nói về nhóm Chicago và cảm thấy đáng để nghiên cứu sâu
hơn. Họ tham gia vào nhóm, giấu tên, như một tín đồ mới và họ còn đặt
những người quan sát trong hàng ngũ quan chức. Và kết quả mà họ thu
