lời luống cuống của bạn sai. Bạn không thể chịu đựng sự hoảng loạn thêm
nữa. Bây giờ các cú sốc trở nên quá mạnh, làm bạn quằn quại và gào thét
ầm ĩ. Bạn đá vào tường, yêu cầu được thả ra và van xin Người dạy giúp đỡ.
Nhưng các câu hỏi kiểm tra vẫn tiếp tục được đưa ra và sau đó là các cú sốc
kinh hãi với điện áp 195, 210, 225, 240, 255, 270, 285 và 300 vôn. Lúc này,
nhận ra mình không thể trả lời đúng, bạn hét lên với Người dạy rằng bạn sẽ
không trả lời các câu hỏi. Chẳng có gì thay đổi, Người dạy cho rằng việc
bạn không trả lời được nữa tức là bạn đưa ra một câu trả lời sai và lại tiếp
tục bằng một cú sốc điện bất thình lình. Thử thách này cứ tiếp tục như vậy
cho đến khi các cú sốc mạnh đến nỗi bạn bị choáng váng đến gần như tê
liệt. Bạn không thể gào thét được nữa, không thể chống cự được nữa. Bạn
chỉ có thể cảm nhận từng cú điện giật khủng khiếp. Bạn nghĩ cứ nằm bất
động hoàn toàn như thế này có thể khiến Người dạy dừng lại, chẳng còn lý
do gì để tiếp tục thí nghiệm này nữa. Nhưng anh ta trở nên tàn nhẫn và
không thương xót khi vân đọc các câu hỏi tiếp theo, sau đó thông báo các
mức sốc điện khủng khiếp (400 vôn) và tiếp tục tăng điện áp. Bạn băn
khoăn: "Người đàn ông này là thế nào? Tại sao anh ta không giúp mình?
Tại sao anh ta không dừng lại?"
Đối với hầu hết chúng ta, viễn cảnh như trên giống như một cơn ác
mộng. Dù vậy, để khám phá xem giấc mơ này kinh khủng như thế nào,
chúng ta nên hiểu rằng: nhìn chung, nó là sự thật. Có một thí nghiệm như
thế, thực chất là một loạt thí nghiệm, do giáo sư tâm lý Milgram thực hiện.
Trong thí nghiệm này, những người đóng vai trò là Người dạy sẵn sàng đưa
ra hình phạt kéo dài, khắc nghiệt và nguy hiểm trong khi người kia vừa đấm
đá, kêu la thất thanh vừa van nài. Có một vấn đề lớn duy nhất trong thí
nghiệm này không xác thực: không có cú sốc điện nào; Người học hay nạn
nhân liên tục kêu la trong đau đớn cực độ để xin được giải thoát lại không
phải là đối tượng thật mà là một diễn viên đóng vai bị điện giật. Tức là mục
đích thật sự trong thí nghiệm của Milgram không liên quan gì đến tác động
của hình phạt đối với khả năng học tập và ghi nhớ. Thực ra nó giải quyết
cho một vấn đề hoàn toàn khác: Khi phải làm tròn trách nhiệm của mình,
mọi người sẽ bắt những người vô tội phải chịu đựng hình phạt ở mức độ
nào?
Câu trả lời lại rất đáng lo. Nếu các tình huống trong đời thực phản ánh
chính xác đặc điểm của cơn ác mộng trên thì thông thường, Người dạy sẽ
