quả bầy bán ở chợ, phần lớn hành vi của chúng ta có thể được giải thích
bằng việc kiểm tra sự phản kháng của tâm lý như thể một thứ vòng xoan
sẵn sàng bật ra. Dù vậy, trước khi bắt đầu cuộc kiểm tra này, sẽ dễ dàng hơn
nếu biết được khi nào chúng ta thể hiện lần đầu tiên mong muốn đấu tranh
chống lại những hạn chế tự do.
Các nhà tâm lý học trẻ em đã truy nguyên xu hướng hành động như
thế này bắt đầu từ khi chúng ta bước vào tuổi thứ hai. Riêng năm này được
các cha mẹ coi là năm rắc rối. Hầu hết bố mẹ đều có thể làm chứng cho sự
phát triển rõ ràng ngày càng nhiều của hành vi trái ngược ở trẻ trong suốt
giai đoạn này. Trẻ hai tuổi dường như là bậc thầy trong việc phản kháng lại
những áp lực từ bên ngoài, đặc biệt là từ phía cha mẹ: bảo một đằng, chúng
làm một nẻo; cho chúng thứ đồ chơi này, chúng lại muốn thứ kia; bế chúng
lên khi chúng không muốn, chúng luồn lách rồi chằn xuống; đặt chúng
xuống khi chúng chưa muốn thì chúng quấn lấy bố mẹ đòi được bế.
Một nghiên cứu do Brehm và Weintraub thực hiện ở Virginia đã quan
sát được hành động của các bé trai trong giai đoạn 24 tháng tuổi. Các bé trai
theo mẹ vào một phòng có chứa hai đồ chơi hấp dẫn như nhau. Hai đồ chơi
này luôn được sắp xếp sao cho một chiếc ở ngay bên cạnh tấm chắn bằng
thủy tinh Plexiglas trong suốt, chiếc còn lại ở phía sau miếng chắn đó. Với
một số bé, người ta lắp tấm chắn chỉ cao khoảng 0,3m để trẻ có thể dễ dàng
với lấy thứ đồ chơi đó. Tuy nhiên, với những đứa trẻ khác, tấm chắn được
lập cao gấp đôi, tạo nên một màn chắn hiệu quả khiến cho chúng không thể
với tới món đồ chơi phía sau trừ khi đi vòng qua tấm chắn. Các nhà nghiên
cứu muốn quan sát xem bọn trẻ sẽ với tới món đồ chơi đó như thế nào trong
mỗi trường hợp. Kết quả mà họ thu được rất rõ ràng. Khi tấm chắn quá thấp
để có thể ngăn cản đứa trẻ lấy món đồ chơi phía sau, chúng tỏ ra không đặc
biệt thích cái nào hơn. Thông thường, cái ở ngay cạnh tấm chắn cũng được
với tới nhanh như cái ở phía sau. Nhưng khi tấm chắn đủ cao để tạo thành
một rào cản thật sự, bọn trẻ tiến thẳng đến chỗ món đồ chơi bị chặn và với
lấy chúng nhanh hơn ba lần so với món đồ không bị chặn. Tóm lại, nghiên
cứu trên chứng minh phản ứng thông thường của trẻ khi tự do của chúng bị
giới hạn: ngay lập tức bất chấp thử thách.
Tại sao sự phản kháng tâm lý lại xuất hiện ở độ tuổi lên hai? Câu trả
lời liên quan đến những thay đổi mạnh mẽ mà hầu hết những đứa trẻ ở độ
