Chúng ta không nhìn thấy Frank Gehry trộn xi măng hay kéo dầm vào vị trí
bằng cần cẩu. Chúng ta cũng không thấy những nhà xây dựng thiết kế mặt
tiền hay thay đổi lớn ở một tòa nhà đang xây dở dang thông qua một dự án.
Nhưng trong thời Trung Cổ, những cảnh này rất phổ biến.
Trong những cuốn sách của mình The Contractors of Chartres và The Master
Masons of Chartres, kiến trúc sư John James đã lập luận một cách đầy thuyết
phục rằng nhà thờ không được thiết kế bởi riêng một kiến trúc sư nào và sau
đó chuyển cho những người xây dựng. Thực tế, không có một nghề nào là
kiến trúc sư theo nghĩa hiện đại cả. Thay vào đó, vai trò của kiến trúc sư và
nhà thầu được kết hợp lại trong một người là Chuyên gia xây dựng, người có
tay nghề thủ công cũng như trình độ dựng bản thiết kế cao.
Và chỉ khi chuyên gia xây dựng bắt tay vào công trình, thì những người khác
làm việc trên mặt đất (hoặc trên giàn giáo) mới đảm nhận trách nhiệm đưa ra
tầm nhìn lớn. Thẩm quyền được xác định rõ ràng, nhưng vai trò của chuyên
gia không phải là lên kế hoạch và quản lý vi mô mọi thứ, thay vào đó, anh ta
có trách nhiệm định hình tầm nhìn tổng quát và phối hợp những nỗ lực của
nhóm của anh ta trong khi cho phép họ tự do ứng biến với cấu trúc tổng thể:
Những tòa nhà này được xây dựng trên một cơ sở tập thể xa hơn những gì
thường được chấp nhận ngày nay.... Công việc của người xây dựng chính là
một trong những việc điều phối các lực lượng lao động... dưới dạng hoạt
động... giống phong cách jazz hơn là một dàn nhạc giao hưởng.
Việc nhận ra tiềm năng sáng tạo của bạn – và của những người khác – đòi
hỏi các kỹ năng của Chuyên gia xây dựng hơn là kiến trúc sư, nhà tổ chức
các buổi biểu diễn nhạc jazz hơn là người chỉ huy dàn nhạc. Không chỉ có ý
tưởng về tầm nhìn, mà còn phải thực thi ý tưởng; không chỉ sáng tạo đơn
độc, mà còn phải cùng sáng tạo với những người khác; không chỉ đưa ra
mệnh lệnh, mà còn hợp tác với các đối tác giàu kinh nghiệm.
Dẫn dắt bằng tấm gương, không chỉ bằng thẩm quyền
Trong thời Trung Cổ, từ “chuyên gia” có một ý nghĩa rất cụ thể: nó có nghĩa
là một người đã trải qua quá trình đào tạo chính quy nghiêm ngặt về một lĩnh
vực nào đó như xây dựng, mộc hay vẽ tranh. Sau một thời gian học nghề,
người học cần phải có một “kiệt tác” – một phần công việc được đánh giá đủ
tốt để được nhận chức danh, quyền hạn và trách nhiệm của một chuyên gia
