TÔN TỬ BINH PHÁP - Trang 5

soái, tức nói về tài trí, uy tín, lòng nhân ái, lòng can đảm, sự uy nghiêm của
người tướng. Pháp là pháp chế, nói về tình trạng tổ chức, biên chế, sự quy
định về hiệu lệnh chỉ huy, sự phân chia chức quyền của tướng tá, sự cung
ứng vật tư cho quân đội và chế độ quản lý... Tình huống về năm mặt nói
trên, người tướng soái không thể không biết. Chỉ khi nào hiểu rõ và nắm
chặt được những tình huống đó thì mới có thể giành được sự thắng lợi.
Không thật sự hiểu rõ và nắm chắc được thì không thể đắc thắng. Cho nên
phải từ bảy mặt sau mà tính toán, so sánh những điều kiện đôi bên giữa
địch và ta để tìm hiểu tình thế thắng bại trong chiến tranh. Tức là phải xem
xét: Vua bên nào có nền chính trị được lòng dân hơn? Tướng soái bên nào
có tài năng hơn? Thiên thời địa lợi bên nào tốt hơn? Pháp lệnh bên nào
được quán triệt hơn? Thực lực quân đội bên nào mạnh hơn? Binh sỹ bên
nào được huấn luyện thành thục hơn? Thưởng phạt bên nào nghiêm minh
hơn?
Căn cứ vào những điều đó, ta có thể tính toán mà biết trước được ai thắng
ai thua. Nếu chịu nghe mưu kế của ta, để cho ta chỉ huy tác chiến thì chiến
tranh có thể thắng lợi, ta sẽ ở lại; Nếu không chịu nghe mưu kế của ta, cho
dù có dùng ta để chỉ huy tác chiến, chiến tranh tất nhiên bị thất bại, ta sẽ rời
đi (nguyên tác"Tướng thinh ngã kế, dụng chi tất thắng, lưu chi; tướng bất
thinh ngã kế, dụng chi tất bại, khứ chi") Nếu kế sách có lợi và được chấp
thuận, còn phải tìm cách tạo ra tình thế có lợi để làm điều kiện phụ trợ bên
ngoài cho việc tiến hành chiến tranh. Thế, tức là căn cứ vào tình huống phải
chăng có lợi để mà có hành động tương ứng. Dùng binh đánh giặc là
hành động dối trá(nguyên tác "Binh giả, quỷ đạo giã" là câu cửa miệng
rất nổi tiếng của các vị trí tướng). Thông thường, nếu có thể tấn công thì
giả như không thể tấn công, muốn đánh như giả như không muốn đánh,
muốn hành động ở gần nhưng giả như muốn hành động ở xa, muốn hành
động ở xa nhưng lại giả như muốn hành động ở gần. Lấy lợi mà dụ kẻ
tham, chiến thắng kẻ loạn, phòng bị kẻ có thực lực, tránh kẻ thù mạnh,
khiêu khích kẻ hay giận dữ. Địch khinh thường thì làm chúng thêm kiêu,
địch nhàn hạ thì làm chúng vất vả, địch đoàn kết thì làm chúng ly tán. Tấn
công kẻ thù lúc chúng không phòng bị, hành động khi chúng không