Nếu nói về điều kiện tự nhiên của Hoằng Thuỷ, thì ngay khi quân Sở
vượt sông, Tống Tương công nên dứt khoát quả quyết ra lệnh đánh, thì
quân Sở sớm đã chui vào bụng cá sạch sành sanh chẳng còn một mống.
Nhưng vua nước Tống lại để cho lòng nhân làm chậm trễ, làm lỡ mất thời
cơ giành thắng lợi, kết quả là thất bại thảm hại.
Điền Vũ bồi hồi quanh quẩn mãi ở bờ sông Hoằng Thuỷ, trong đầu đang
phân tích giữa lòng nhân và chiến tranh. Con người ta khác với muông thú
ở chỗ có một trái tim nhân ái, bởi thế lòng nhân có sự tất yếu phải tồn tại
của nó, nhưng lòng nhân không thể dùng ở mọi nơi mọi lúc. Nhân là tấm
lòng từ bi của con người, mà quá trình chiến tranh tuy thủ đoạn có khác
nhau, nhưng mục đích của chúng thì lại nhất trí với nhau, tức là dùng chiến
tranh để ngăn chặn những hành vi hiện tượng bất nhân, tiêu diệt kẻ bất
nhân, thì nhân mới có thể lan truyền khắp trong thiên hạ được. Những
người mong dùng thuyết giáo để thi hành nhân chính, chẳng qua đó chỉ là
một ước vọng tốt đẹp một ảo tưởng không sát với thực tế mà thôi.
Khảo sát xong chiến trường xưa ở Hoằng Thuỷ, Điền Vũ trở về quán trọ,
ghi lại những điều mình sáng tỏ ra về lý luận binh pháp: “Không lợi dụng
thoả đáng những điều kiện có lợi về địa điểm giao chiến, tất sẽ thất bại
thảm hại”.
Sở Trang vương thời kỳ đầu mới nối ngôi, đắm đuối vào tửu sắc không
để tâm gì để việc triều chính, tình thế đất nước ngày một suy thoái. Sau
được các lão thần như Ngũ Tham, Tô Tòng nhiều lần can gián, mới sửa đổi
thói hoang đàng chuyên tâm trị nước, chiêu tập được nhiều người hiền ở
Ninh Hải là Tôn Thúc Ngao phong cho làm lệnh doãn. Để củng cố vương
quyền, chấn hưng uy tín đất nước, Tôn Thúc Ngao đã khuyên can nhà vua
đánh nước Trịnh. Nước Trịnh vốn bị kẹt vào giữa hai nước Tấn, Sở, lại kết
đồng minh với Tấn. Nước Sở có đánh nước Trịnh, nước Tấn tất sẽ cứu
viện, những cũng không thể nào kéo hết cả quân đội của nước mình đi,
nước Sở tất sẽ dễ dàng đánh bại viện binh nước Tấn, uy danh sẽ vang xa.
Trang vương chấp nhận lời can gián, giao cho Tôn Thúc Ngao làm nguyên
