HẬU KÝ
Có người bạn hỏi tôi: “Tại sao anh viết truyện về Khổng, Mạnh về Tôn
Tử mà lại không viết về Trang Tử, Lão Tử?” Đây là một vấn đề phức tạp,
khó trả lời được rành rẽ qua một vài câu, nói tóm lại là mọi thứ quyết định
bởi quan điểm tư tưởng của tôi.
Đã định viết truyện về một danh nhân, thì về mặt tư tưởng cơ bản là phải
khẳng định được đối tượng mà mình viết truyện, viết ra sự tích của họ, ca
ngợi tư tưởng của họ, truyền tụng sự cống hiến của họ. Đương nhiên, thuần
túy khách quan phản ảnh về họ, bộc lộ và phê phán họ, cũng không phải là
không được, chỉ có điều tôi không làm được thế. Xuân Thu – Chiến Quốc
là một trong những thời kỳ sôi nổi nhất về tư tưởng học thuật trong lịch sử
vùng Hoa Hạ, đã nổi bật lên một cục diện bồng bột sôi nổi:”trăm hoa đua
nở, trăm nhà đua tiếng”. Trong “chư tử”, “bách gia” ảnh hưởng lớn nhất
phải kể đến người sáng lập ra Đạo gia là Lão Tử, người sáng lập ra Nho gia
là Khổng Tử, người sáng lập ra Binh gia là Tôn Tử… họ đều có công phát
hiện ra mâu thuẫn cơ bản và chủ yếu của xã hội, nhưng Lão Tử thì trốn
tránh mâu thuẫn đó, Khổng Tử thì điều hoà mâu thuẫn đó, duy chỉ có Tôn
Tử là bắt tay vào giải quyết mâu thuẫn đó.
Mặc dù tư tưởng Nho gia, có rất nhiều cặn bã phong kiến cần phải phê
phán và gạt bỏ, nhưng tinh thần tích cực đi vào cuộc sống thì lại cần phải
được khẳng định thật đầy đủ. Cả hai người Khổng và Mạnh đều ở vào thời
kỳ lịch sử biến động như bãi biển nương dâu, đã cố gắng thực tiễn tư tưởng
văn hóa tương đối có hệ thống của họ, bôn ba khắp nơi phấn đấu để thực
hiện bức tranh xã hội mà họ đã phác thảo ra, hăng hái quên ăn, vui vẻ quên
lo, không biết cả tuổi già gần kề. Họ đã gửi gắm hy vọng giải quyết mâu
thuẫn cơ bản của xã hội vào những bậc vua chúa sáng suốt thông qua sự
thuyết giáo về nhân nghĩa, để thi hành biện pháp chính trị “nhân chính”,
