nguyên nhân lịch sử và xã hội, đã bị tụt lùi quá xa rồi, thông minh cũng còn
không kịp nữa, lại còn định hồ đồ, thế chẳng là hoang đường lắm sao!…
Đó cung là nguyên nhân tôi chỉ viết truyện về Khổng, Mạnh, mà không viết
về Trang Tử, Lão Tử.
So với Khổng Tử, Mạnh Tử, Tôn Tử phát hiện hơn một bước. Ông đã
kết hợp giữa tính năng động chủ quan với quy luật khách quan, chủ trương
lấy chiến tranh ngăn chặn chiến tranh, tiêu diệt chiến tranh bằng chiến
tranh, tức là dùng những thủ đoạn chiến tranh để giải quyết mâu thuẫn xã
hội cơ bản đó, đạt được mục đích thống nhất thiên hạ, nó xuất phát từ cùng
một tiền đề với Nho gia, cuối cùng đồng quy về một điểm, chỉ khác nhau ở
phương pháp giải quyết mâu thuẫn mà thôi. Phương pháp của Tôn Vũ là
tích cực, làm nên hiệu quả, lịch sử từ lâu đã chứng minh điều đó như việc
nhà Tần thống nhất Trung Quốc. Có người nói, phép biện chứng của Tôn
Vũ chỉ hạn chế ở lĩnh vực khoa học quân sự, phạm vi hẹp hòi. Nói thế cũng
chưa thật công bằng, bất kỳ một thứ tư tưởng nào, miễn là nó có tính triết
lý, bất kể là nhìn từ mặt nào, đều có những ý nghĩa chỉ đạo của nó. Những
nội dung “đánh vào chỗ nó không đề phòng, xuất kỳ bất ý”, “biết mình biết
người, trăm trận không thua”, “tự giữ mình để toàn thắng”, “tránh thực
đánh hư”, “tùy địch mà tìm cách đánh” v.v… Trong mười ba bài “binh
pháp”, tuy nhìn từ góc độ quân sự, nhưng lại thích hợp cho mọi ngành mọi
nghề. Được biết một số nước có nền kinh tế phát triển cao độ, ngay trong
bài thi chọn lựa nhân viên cửa hàng cũng không tách rời nội dung của
“binh pháp Tôn Tử”, càng khỏi phải nói đến việc kinh doanh trong xí
nghiệp và trong thương nghiệp, cạnh tranh thị trường, quản lý hành chính,
hoạt động ngoại giao v.v… Trong một hội nghị về học thuật, một giám đốc
xí nghiệp quốc doanh cỡ lớn đã nói về việc ông dùng “binh pháp Tôn Tử”
như thế nào trong quản lý xí nghiệp, ông nói rất hay, nên được nhiều lần vô
tay khen ngợi. Nói về góc độ thực dụng và chỉ đạo, trong công cuộc xây
dựng xã hội chủ nghĩa mang màu sắc Trung Quốc như hiện nay, tư tưởng
Tôn Vũ còn có ý nghĩa hiện thực và giá trị chỉ đạo hơn là tư tưởng Khổng,
