Dịch Sơn hùng vĩ đứng ở phía sau kinh đô của nước Trâu, cũng có nghĩa
là kinh đô của nước Trâu đã nằm tựa vào lòng Dịch Sơn. Vì trong núi có
nhiều tảng đá kỳ lạ nằm kề nối bên nhau kéo dài một dãy, liên dịch nhau,
lấy chữ cùng âm nên gọi là Dịch Sơn, còn có tên nữa gọi là Đông Sơn.
Tương truyền ở thời viễn cổ, Nữ Oa luyện đá thành viên, mang sức thần đi
vá trời, vá kín trời rồi đi, bỏ lại hàng đống đá lổng chổng, nguy hại cho trần
gian. Sau khi Ngọc hoàng Thượng đế nghe tin, đã sai sáu vị thần tiên, mang
hàng trăm hàng ngàn những viên đá đó dồn vào một chỗ, xếp lên thành
Dịch Sơn. Bởi vậy ở đây đá tảng đá hòn xếp quanh trùng điệp chất chồng,
xưa nay vẫn mang tiếng là “kỳ quan của núi Đại”.
Dịch Sơn, cao 555 mét so với mặt nước biển, chu vi khoảng mười cây
số.
Điền Thư cùng với cháu ven theo những bậc đá quanh co mà lên, tất cả
có tới bốn mươi ba vòng ước chừng độ tám dặm. Bắt đầu leo từ hòn Tử
Tôn, rồi đến hòn Kiều Mạch, hòn Da Báo, hòn Tả Quy, hòn Cái Giành…
nối nhau đứng sừng sững. Qua đỉnh Hồi Mã, cầu Tụ Tiên đến Nam Thiên
môn, bên cạnh đó có một vách đứng cao đến mấy trượng, trên có viết hai
dòng tám chữ lớn “Linh thông Thái Đại”, “Diễn Đại chung linh” nét chữ
đậm đà, sức bút mạnh mẽ. Bệ đá, bàn thờ đá, bia đá xây dựng lên khắp nơi
ven triền núi nhìn xuống xa muôn dặm. Phía đông Nam Thiên môn có
thuyền đá phía tây có sạn đạo, xuống dưới sát vực sâu, bên trên áp vào vách
đứng.
Qua Nam Thiên môn rồi lại đi thẳng lên, lại là một cảnh trí khác hẳn,
mỏm treo, vách đứng, đá nhô rạ, kiểu gì cũng có, cây lá chen dày cảnh sắc,
mê người. Hòn Thử kiếm xé đất mà lên, cao hơn một trượng, rộng và dày
không quá ba thước, mà cũng có một vết nứt ở giữa hình như là bị kiếm
chém, trông rất thú vị. Hòn Bát Phong là do tám hòn đá lớn quay nhau lại
một vòng, tương truyền đây là nơi Phục Hy bày bát quái. Đá hòn, đá cuội
xếp kề hòn nọ với hòn kia như đấu nhau, như tránh nhau, nhấp nhô một dải.
Dưới lớp đá hòn đá tảng, hình thành vô vàn hang động tự nhiên, hang này
nối với động kia, thành lỗ, thành vòm, nên gọi là “Dịch Khổng”. Trong núi
