Phạm Việt Châu
Trăm Việt trên vùng định mệnh
CHƯƠNG 18
Thay Kết Luận
NGHĨ VỀ HÌNH ẢNH KẾT HỢP NGÀY MAI
Đã đến lúc các nước Đông Nam Á phải duyệt xét lại mình và phải nhận
chân rằng: có triệt tiêu được những ý hướng dựa vào đế quốc mới thực sự
xây dựng được một thế đứng tự lập. Tự lập chứ không phải cô lập, vì cô lập
thì dễ bị đế quốc khuynh loát. Trong cái cảnh mạnh được yếu thua, các
nước nhỏ yếu có quần tụ với nhau mới mong sống còn. Quần tụ trong bình
đẳng, hỗ tương, một mặt vẫn giữ được thế tự lập đơn vị, một mặt vẫn tạo
được sức mạnh tập thể. Sự quần tụ thành từng khu, từng khổi của các nước
nhỏ yếu nhằm ngăn chặn ý đồ khuynh đảo của đế quốc còn là cách góp
phần thiết thực vào việc tạo dựng một cộng đồng nhân loại sống bình đẳng,
hoà hài trong tương lai.
Quần tụ là đúng, nhưng quần tụ thế nào? Thực ra chẳng làm gì có công
thức chung cho khắp các dân tộc nhược tiểu trên thế giới. Mỗi nhóm quốc
gia phải tự tìm lấy những tiêu chuẩn kết hợp riêng.
Ở trường hợp Đông Nam Á, nói đến một hình thức liên bang là điều quá lý
tưởng và còn quá xa vời; nói đến một hiệp hội chỉ nhằm vào việc “hiếu hỷ”
là điều không có lợi ích thiết thực. Một mẫu liên minh thuần túy về mặt
quân sự như có người đã đề xướng sẽ chẳng đáp ứng được nhu cầu an ninh
toàn vùng, vì khi hoà thì hợp, khi biến thì tan, động cơ nào thúc đẩy các
nước vì nhau mà sống chết? Hay một thị trường chung như mô thức Tây
Âu? Nghe ra không phải là một đề nghị dở, nhưng trên thực tế tình trạng và
chế độ xã hội quá khác biệt làm sao mà đứng chung trên mặt trận kinh tế?
Vạch ra những điều trên, chúng tôi không nhằm chống nỗ lực kết khối, mà
ngược lại, chỉ để thấy rõ những khó khăn hầu có thể tìm ra lối thoát chung.
