Phạm Việt Châu
Trăm Việt trên vùng định mệnh
CHƯƠNG 4
TỪ BỊ TRỊ TỚI ĐỘC LẬP
Tây Ban Nha rồi Mỹ tại Phi-líp-pin, Hòa Lan tại Indonesia, Anh tại Mã Lai
và Miến Điện, Pháp tại Việt Nam, Kam-pu-chia và Lào, năm đại diện thực
dân Tây phương đã thống trị và tạo nên một khoảng thời gian vô cùng đen
tối trong lịch sử toàn vùng Đông Nam Á. Thái tuy ngoài vòng lệ thuộc trực
tiếp nhưng cũng không khỏi chịu đựng nhiều sự chèn ép của Tây phương
và vì vậy có thể coi như một khu vực bán thuộc địa của hai đế quốc Anh và
Pháp.
Mô tả sơ lược diễn biến lịch sử từ đụng chạm với Tây-phương chuyển qua
giai đoạn bị trị tới khi thâu hồi độc lập của các quốc gia trong vùng, chúng
tôi chỉ nhằm nối mau chóng quá khứ xa xưa với khoảng thời gian trước mặt
để sau đó tạo dịp đề cập thẳng tới những chuyện đang xảy ra hôm nay
.
Vì vậy chúng tôi cũng bỏ qua không trình bày phương thức tiến hành chủ
nghĩa thực dân của Tây phương và việc phân tích những chuyển biến lớn
lao trên bình diện xã hội mặc dầu đó là những điều rất quan trọng trong
những va chạm Đông Tây đầu tiên.
Trở ngược lại thời gian, chúng tôi xin khởi đi từ thế-kỷ 16 với khu vực
quần đảo Nam Hải qua câu chuyện Tây Ban Nha và thuộc địa Phi-líp-pin.
Hải Đảo Thuộc Tây Ban Nha và Mỹ: Phi-líp-pin
Những người Âu chép thế giới sử có cái nhìn các phần đất khác ngoài Châu
Âu một cách rất chủ quan đến gần như bất công. Phần đất nào chưa có vết
chân người Âu đặt tới thì họ mặc nhiên coi như đất còn trinh nguyên chưa
có loài người sinh sống. Vì vậy cái việc đặt chân lên những phần đất ấy của
người Âu đầu tiên được khoác cho một động từ rất kêu là khám phá ra
(découvrir).
