cũng chẳng phải là Hoa, nhưng không đáng được mang một cái tên riêng,
vậy âu đặt luôn là Ấn-Hoa cho dễ nhớ. Tây phương đã nghĩ vậy và đã làm
vậy. Cũng với cung cách ấy, họ còn gọi khu vực chúng ta ở bằng những
danh hiệu đầy tính chất lệ thuộc khác như Tiểu-Hoa (Little China) theo
người Anh, như Ngoại-Ấn (L’Inde Extérieure) theo một số học giả Pháp.
Tuy nhiên, chậm lắm là sau Thế chiến II, người Tây phương cũng đã phải
mở mắt rộng hơn để nhìn rõ hơn những gì đã xẩy ra khi cả thế giới nhược
tiểu bừng bừng trổi dậy, nhất là ở vùng địa đầu tối quan yếu này. Với tiếng
nói của một số dân nhiều hơn Liên Sô, nhiều hơn dân Hoa Kỳ và bằng toàn
thể dân số Mỹ-la-tinh hợp lại
cùng trổi lên điệp khúc đòi tự do, giải
phóng, đòi chỗ đứng riêng biệt trong tập thể nhân loại, thì tất nhiên âm
vang của nó không thể không buộc người khác phải chú ý.
Sử gia D.G.E. Hall, giáo sư đại học ở Luân Đôn, đã lớn tiếng nhắc nhở
người Tây phương không nên gọi vùng đất ở miền Đông Nam Châu Á này
bằng bất cứ danh từ gì có liên quan đến hai chữ Trung Hoa và Ấn Độ. Vì
gọi như vậy, chắc chắn sẽ bị người trong vùng phản đối và hơn nữa còn là
cố ý phủ nhận sự cá biệt của khu vực này, tức phủ nhận một sự thực lịch sử.
Vẫn theo ông, sự thực lịch sử đó là: dù có chịu ảnh hưởng rõ rệt của văn
minh Hoa và Ấn, vùng đất này từ xưa đến nay vẫn có một nền văn hóa
riêng biệt không thể chối cãi được. Nghệ thuật và kiến trúc ở Angkor,
Pagan, Trung Java và các khu vực nguyên là nước Chiêm Thành cũ rõ ràng
khác xa nghệ thuật và kiến trúc Ấn Độ. Ngay cả đến Việt Nam, nơi đã bị
ngưòi Tàu cai trị từ năm 111 trước Công nguyên tới 939 sau Công nguyên,
và dưới đời nhà Hán đã trở nên đối tượng cho một nỗ lực Hán hóa khốc
liệt, vẫn phát triển một hướng đi riêng và vẫn bảo tồn được bản chất văn
hóa cá biệt với những cỗi rễ tiếp nối từ thời tiền bị trị
