TRĂNG HUYẾT - Trang 1073

thay vì phát biểu một cách nồng nhiệt, giọng anh lại chán nản nguội lạnh.
Anh nói trầm giọng:
- Chẳng có chút nguy cơ nào khiến tôi lẫn lộn những bi thương mà mình
cảm thấy về các cái chết trong gia đình tôi với những tính toán sai lầm và
hào nhoáng về chính trị đã gây ra các cái chết đó. Trước hết, tôi thành thật
tin tưởng rằng chúng tôi đến Việt Nam với lý tưởng cao đẹp. Chúng tôi đã
đặt vào đó uy tín của nước Mỹ với niềm tin rằng mình sẽ làm tốt hơn người
Pháp. Thế rồi toàn bộ chính sách nằm trong tay những kẻ ở Bộ Ngoại Giao,
Tòa Bạch Ốc và Ngũ Giác Đài, những kẻ tự xem mình thuộc giới ưu tú
nhất nước Mỹ. Trong khi thiếu nghiên cứu tường tận văn hóa của người
Việt cùng các hệ lụy và các phức tạp trong dòng lịch sử của dân tộc Việt
Nam, thì để nhanh chóng đạt cứu cánh, những kẻ ưu tú ấy chỉ muốn điều
hành chiến tranh theo lối đặt trọng tâm vào hoạt động quân sự, đồng thời
muốn có loại chính quyền bản địa thích hợp với cách thức giải quyết chiến
tranh theo kiểu của họ. Chúng tôi ngây thơ, tự tin, thiếu kiên nhẫn. Chúng
tôi biến cuộc chiến tại Việt Nam thành cuộc chiến của Hoa Kỳ khiến cho
nguyên cớ tham chiến bị xuyên tạc và chính nghĩa chống cộng của người
Miền Nam bị xoi mòn. Chúng tôi hỗ trợ rồi dựng lên tại Sài Gòn các chính
quyền được giả định là dân chủ, nhưng thực tế những kẻ cai trị đó không có
năng lực điều hòa quyền lợi cá nhân của họ với quyền lợi tập thể của dân
chúng. Vì thế, họ không xây dựng được những nền tảng căn bản cho một
chế độ dân chủ và pháp trị. Và vì thế, người dân vừa thờ ơ với những
chương trình kế hoạch của chính quyền vừa xa lánh các viên chức hành
chính lẫn quân sự. Ban đầu họ không thoát ra được cái não trạng và quán
tính của giới quan lại nam triều và thư lại thời Pháp thuộc. Tiếp đó họ là
những tay quân phiệt thiếu thiện chí phục vụ, khả năng xây dựng và không
chịu nhìn xa trông rộng. Nếu không có viện trợ Mỹ thì các chính quyền ấy
không tồn tại quá năm phút. Họ nhân danh tình trạng chiến tranh để làm đủ
thứ tệ hại còn chúng tôi nhân danh nhu cầu chiến thắng để bảo vệ họ. Do
đó, hoàn toàn không thiết lập được những nền tảng căn bản cho một chế độ
dân chủ mà vì nó quân dân Miền Nam chiến đấu và chúng tôi hỗ trợ họ
chiến đấu. Như thế, thật là gian trá khi chúng tôi làm như thể mình đang