Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Tuy nhiên, có hai đoạn trong bài XXIII.3 và 4, mỗi đoạn độ mƣời hàng, đọc kĩ năm bản tôi có trong
tay (coi chƣơng III) tôi vẫn không hiểu tác giả muốn nói gì, nên tôi dịch không nổi, phải bỏ.
- Trƣớc khi dịch, tôi chia mỗi chƣơng thành nhiều bài (hoặc đoạn) cho dễ kiếm. Nhƣng tôi không đặt
tên cho mỗi bài nhƣ tôi đã làm trong bộ Liệt tử và Dương tử, vì số bài quá nhiều, trên dƣới ba trăm,
mà nhiều bài rất khó đặt tên cho gọn và diễn đƣợc hết ý.
- Khi dịch, tôi không theo lời chú giải của riêng một bản nào. Nếu có nhiều cách chú giải khác nhau
thì tôi sẽ lựa một và nếu cần, sẽ chép thêm nguyên văn phiên âm (chứ không có chữ Hán vì công
việc ấn loát lúc này khó khăn và tốn kém) 105 [1] với một hoặc hai cách giảng mà tôi đã bỏ, không
theo.
- Tôi lựa theo những qui tắc dƣới đây:
* Cách hiểu nào tôi cho là hữu lí hơn cả. Ví dụ câu đầu bài XXVII.1. nguyên văn là: “Ngụ ngôn thập
cửu, trọng ngôn thập thất, chi ngôn nhật xuất, hoà dĩ thiên nghê”.
Liou Kia hway dịch là “ngụ ngôn chứa chín phần mƣời chân lí, còn chi ngôn thì xuất hiện mỗi ngày,
theo luật tự nhiên”. Tôi không hiểu tại sao ngụ ngôn lại đúng hơn trọng ngôn (mà Liou Kia hway
dịch là paroles de poids). Mà nhƣ vậy thì chi ngôn (paroles de circonstance) chứa bao nhiêu phần
chân lí, sao không thấy nói. Theo phép làm văn, nhƣ vậy không ổn; đã so sánh thì phải so sánh cả ba.
Tôi đã theo cách hiểu của Vƣơng Phu Chi: “Ngụ ngôn chiếm chín phần mƣời, trọng ngôn chiếm bảy
phần mƣời trong chín phần mƣời đó – một phần còn lại là chi ngôn…”, vì trong bộ Trang tử, tôi thấy
ngụ ngôn (gồm cả trọng ngôn) chiếm đại đa số, có thể tới 8, 9 phần 10 thật.
* có khi tôi lựa một cách giảng ra sao để cho đoạn văn khỏi mất liên lạc với đoạn sau, nhƣ tôi đã
trình bày trong chƣơng III về đoạn “Dã mã dã, trần ai dã, sinh vật chi dĩ, tức tƣơng xuy dã…” ở đầu
chƣơng Tiêu dao du (I.1).
Một thí dụ nữa: bài XI.1, tôi đã theo ý tôi mà dịch câu “phi Đức dã nhi khả trƣờng cửu dã giả, thiên
hạ vô chi” là “Không giữ cái Đức mà sống lâu đƣợc, là điều không hề thấy” để chuyển xuống đoạn
