Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
Đông Quách Tử không hỏi nữa. Trang tử bảo:
- Những câu hỏi của ông không đi tới thực chất của vấn đề. Nhƣ viên xét thuế hỏi ngƣời coi chợ về
cách dẫm lên con heo để biết nó mập hay không: chân càng lún xuống thì heo càng mập 1124 [18] .
Ông đừng chỉ hắn một vật nào (phải bao quát) mà hỏi, nhƣ vậy ông sẽ không bỏ sót. Cái Đạo tối cao
nhƣ vậy, mà lời nói cao cả cũng vậy: bao hàm, phổ biến và đủ cả. Ba danh từ đó tuy khác nhau mà ý
nghĩa nhƣ nhau. 1125 [19]
Ngƣời nào đã tiêu dao ở cõi Hƣ vô, bao gồm mà nghị luận thì biết đƣợc Đạo là vô cùng. Ngƣời nào
đã vô vi thì điềm đạm mà an tĩnh, tịch mịch mà thanh hƣ, điều hoà mà nhàn dật. Bỏ tham vọng của ta
đi, đi mà không biết để tới đâu, về mà không biết sẽ ngừng ở đâu, đi và về đều không có mục đích.
Bàng hoàng ở trong cảnh giới mênh mông hƣ vô mà bậc đại trí cũng không biết đƣợc giới hạn của
nó. Chủ tể của vật [tức Đạo] với vật đều không có giới hạn [vì Đạo ở trong vật, nhƣng vật đối với vật
thì có giới hạn, đó là giới hạn của vật 1126 [20] . Cái không có giới hạn [tức Đạo] nằm trong cái có
giới hạn [tức vật], Đạo tuy nằm trong vật có giới hạn mà chính nó không có giới hạn. Nhƣ cái ngƣời
ta gọi là đầy, rỗng, suy diệt. Đạo tuy ở trong cái đầy, rỗng mà không phải đầy, rỗng; ở trong cái suy
diệt mà không phải suy diệt; ở trong gốc và ngọn mà không phải gốc, ngọn; ở trong cái tích tụ và tiêu
tán mà không phải là tích tụ, tiêu tán.
7
A Hà Cam cùng với Thần Nông học Lão Long Cát, Thần Nông tựa vào cái kỉ (bàn con), để ngó ra
cửa mà ngủ trƣa. Giữa trƣa, A Hà Cam đẩy cửa vô cho hay thầy đã mất. Thần Nông tựa vào cái kỉ,
chống gậy đứng dậy, rồi liệng gậy đánh rầm một tiếng, cƣời vang:
- Biết rằng tôi thiên lệch, ngu muội, chậm chạp và biếng nhác nên trời [tức Lão Long Cát] bỏ tôi mà
đi. Thế là hết. Thầy không còn một lời cuồng nào 1127 [21] để mở trí cho tôi nữa. Thầy mất rồi.
Yểm Cƣơng lại điếu, nghe thấy, bảo:
