Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
biết tới đâu là cùng, trên thì tiêu dao với trời đất, dƣới thì làm bạn với những ngƣời vƣợt lên trên sự
sinh tử, không phân biệt đâu là thuỷ, đâu là chung nữa. Sự nhận thức của ông về căn bản của đạo
thuật đã quảng bác lại thông đạt, thâm viễn; tôn chỉ của ông là đạt đƣợc Tự nhiên và hoà hợp với Tự
nhiên.
Nhƣng khi ông thuận ứng với sự biến hoá của tự nhiên để giải thích vạn vật, thì ông vẫn chƣa thấu
triệt đƣợc đạo lí, thuyết minh chƣa đƣợc rõ ràng, còn những chỗ mờ mờ, chƣa đạt đƣợc điểm tối cao
của Đạo 1612 [29] .
9
Huệ Thi có nhiều phƣơng thuật, sách ông chép chất đầy năm xe 1613 [30] . Đạo của ông bác tạp,
không thuần nhất, lời của ông không hợp với đại Đạo. Ông xét về vạn vật nhƣ sau:
- Cái cực lớn thì không có cái gì bao vây nó ở bên ngoài, gọi nó là cái “đại nhất”; cái cực nhỏ thì
không có cái gì ở trong, gọi nó là “tiểu nhất” 1614 [31] .
- Cái gì không có chiều dày thì không chồng chất lên đƣợc, vậy mà nó lớn tới ngàn dặm 1615 [32] .
- Trời với đất đều thắp nhƣ nhau, núi và chằm đều bằng nhau (ở một mực ngang nhau) 1616 [33] .
- Mặt trời vừa lên tới đỉnh thì bắt đầu xế rồi; vật vừa mới sinh ra thì đã bắt đầu tiến tới chỗ chết rồi
1617 [34] .
- Xét chỗ giống nhau lớn và giống nhau nhỏ thì hai chỗ giống nhau đó có khác nhau, đó là những chỗ
giống nhau, khác nhau nhỏ; vạn vật hoàn toàn giống nhau và hoàn toàn khác nhau, đó là những chỗ
