Trang Tử và Nam Hoa Kinh
Nguyễn Hiến Lê
Tạo Ebook:
Nguyễn Kim Vỹ
Nguồn truyện: vnthuquan.net
ƢU ĐIỂM
Kim Thánh Thán, một nhà phê bình đời Minh theo chủ nghĩa ấn tƣợng cho rằng Trung Hoa có sáu
bộ hay nhất (tài tử thƣ): 1- Trang tử, 2- Li Tao (của Khuất Nguyên), 3- Sử kí (của Tƣ Mã Thiên), 4-
Tập thơ luật (của Đỗ Phủ) 47 [1] , 5- Thuỷ hử (của Thị Nại Am), 6- Tây Sương kí (của Vƣơng Thực
Phủ).
Kim chắc có lí do để đặt Trang tử đứng đầu lục tài tử, nhƣng ai cũng phải nhận Trang Chu vừa là
một triết gia vừa là một nghệ sĩ, và văn tài của ông đôi khi đƣợc ngƣời ta trọng hơn học thuyết của
ông nữa.
Nhƣ chƣơng trên chúng ta nhận thấy, tƣ tƣởng trong Ngoại và Tạp thiên hợp với tƣ tƣởng của Lão
nhiều hơn là với tƣ tƣởng của Trang, vậy mà hai thiên đó sắp chung với Nội thiên của Trang, chứ
không cho vào một cuốn riêng, có lẽ nguyên do chính là bút pháp, xét chung giống với Nội thiên.
Trong số các tác phẩm lớn của các triết gia thời Tiên Tần, Liệt tử và Trang tử có một bút pháp đặc
biệt, khác với giọng văn nghiêm trang đạo mạo của Khổng Mạnh, giọng văn cô đọng, đối nhau, nhƣ
cách ngôn của Lão tử, và giọng văn rƣờm rà, lặp đi lặp lại, nhiều nhiệt tình nhƣ tuyên truyền của
Mặc tử.
Bài 1 chƣơng XXVII (Ngụ ngôn) đã vạch cho ta thấy bút pháp chung của cả ba thiên Nội, Ngoại,
Tạp trong Trang tử:
“Trong cuốn này, ngụ ngôn chiếm chín phần mƣời – trọng ngôn chiếm bảy phần mƣời trong chín
phần mƣời đó – một phần mƣời còn lại là những chi ngôn, tuỳ cơ ứng biến, mỗi ngày một khác,
nhƣng vẫn là hợp lí tự nhiên.
Ngụ ngôn chiếm chín phần mƣời là mƣợn việc hay ngƣời ngoài để luận (…).
Trọng ngôn chiếm bảy phần mƣời (của ngụ ngôn) vì muốn ngăn những lời tranh biện của thiên hạ,
nên phải dẫn lời của bậc tiền bối. Nhƣng nếu chỉ là những ngƣời lớn tuổi mà không có học thức cao
để cho ngƣời sau tin thì cũng không gọi là tiền bối đƣợc. Không có học thức để ngƣời khác tin thì
