— Vậy, một hành động đơn giản là đo đạc đã thay đổi mẫu?
— Đúng như Heisenberg dự đoán. Mặc dù nó có vẻ là không thể,
nhưng nó là sự thật. Được xác minh hết lần này đến lần khác. Những hạt
electron tồn tại ở một trạng thái bất biến của cả sóng và hạt, cho đến khi
một cái gì đó đo được các electron và ép nó về thực tế cái này hoặc cái kia.
Lisa cố gắng chụp một bức ảnh của thế giới tiểu nguyên tử, nơi mà
mọi thứ được giữ ở trạng thái thế năng. Nó chẳng làm nên ý nghĩa gì.
— Nếu như hạt tiểu nguyên tử tạo nên nguyên tử, - Lisa hỏi, - và
những nguyên tử tạo nên vạn vật mà chúng ta biết, sờ được, cảm được, thì
đâu là đường phân định giữa một thê giới cơ học lượng tử ma và một thế
giới của chúng ta với những vật thể đang hiện hữu?
— Lại một lần nữa, cách duy nhất để làm sụp thế năng là phải có một
cái gì đấy để đo lường được nó. Những công cụ đo lường như vậy hiện hữu
thường xuyên trong môi trường. Nó có thể là một vụ va đập cực mạnh của
một phần tử này vào một phần tử khác, một pho - ton ánh sáng va đập vào
một cái gì đó. Điều ấy có nghĩa là môi trường đang đo đạc thế giói tiểu
nguyên tử, phá võ thế năng tạo ra thế giới cứng cục này. Ví dụ bàn tay của
cô. Ở cấp độ lượng tử thì những phần tử tiểu nguyên tử, cái mà tạo nên
nguyên tử của cô sẽ hoạt động theo định luật của lượng tử xoắn, nhưng mở
rộng ra, vào một thế giới của hàng tỉ nguyên tử tạo nên móng tay của cô.
Những nguyên tử này va đập, xô đẩy, tác động vào nhau - đo lường lẫn
nhau - phá vỡ thế năng để tạo nên một thực thể cố định này.
— Được rồi.
Anna hẳn đã nghe thấy giọng hoài nghi trong giọng nói của cô. (Phần
này tác giả sử dụng một số các kiến thức về lưỡng tính sóng hạt của vật lý
học lượng tử: Nguyên lý bất định của Haidenbec, các thí nghiệm về giao
thoa, bức xạ của Huyghen - Fretnen…)
