Chương 9: TÌM KIẾM, TRÍ NHỚ
Socrates đã đúng. Khi con người quen dần hơn với việc viết ra suy nghĩ và
đọc suy nghĩ của người khác viết ra thì họ cũng ít phụ thuộc hơn vào nội
dung trí nhớ của mình. Những thứ từng được giữ trong đầu nay có thể được
lưu trữ trên các phiến gỗ, cuộn giấy hoặc giữa trang bìa của các quyển sách.
Như nhà hùng biện vĩ đại đã dự đoán, con người bắt đầu gợi lại những thứ
trong tâm trí “không phải từ chính bản thân họ mà từ các phương tiện bên
ngoài”. Việc dựa vào trí nhớ cá nhân ngày càng giảm đi trong khi văn bản
in cùng việc xuất bản và tỉ lệ biết chữ ngày càng tăng lên. Sách và báo, có
sẵn trong thư viện hoặc trên giá sách trong nhà riêng, bổ sung cho nhà kho
sinh học của bộ não. Con người không cần thiết phải nhớ hết mọi thứ nữa.
Họ có thể tìm kiếm những thứ đó.
Tuy nhiên đó không phải toàn bộ câu chuyện. Sự gia tăng các trang giấy in
có một ảnh hưởng khác mà Socrates không tiên đoán được nhưng nếu biết
thì hẳn ông sẽ vui mừng đón chào. Sách mang đến cho con người nhiều sự
kiện, ý kiến, ý tưởng và câu chuyện hơn trước đây, và cả phương pháp cùng
văn hóa đọc sâu đều giúp in sâu thông tin vào bộ nhớ. Ở thế kỷ thứ VII,
Isidore, giám mục của Seville, nhận xét rằng việc đọc “những phát biểu”
của các nhà tư tưởng khiến “chúng khó thoát khỏi trí nhớ hơn”.
[346]
mỗi người có thể tự do sắp xếp quá trình đọc của riêng mình, xác định giáo
trình của riêng mình nên trí nhớ của từng cá nhân ít do xã hội quyết định mà
chủ yếu là nền tảng của quan điểm và tính cách riêng biệt. Lấy cảm hứng từ
cuốn sách, mọi người bắt đầu xem mình như tác giả của chính trí nhớ của
mình. Như Shakespeare từng cho Hamplet gọi trí nhớ của mình là “cuốn
sách của bộ não”.
Theo lời của tiểu thuyết gia kiêm học giả người Ý Umberto Eco, lo ngại
rằng văn bản sẽ làm giảm trí nhớ, Socrates đã thể hiện “một nỗi sự hãi vĩnh
