Ứng dụng của Weizenbaum là một sản phẩm nổi bật của thời đại đó. Trong
thập niên 1950 và 1960, lòng nhiệt tình với máy tính, lập trình phần mềm
và trí thông minh nhân tạo không chỉ làm dấy lên ý tưởng cho rằng bộ não
con người là một loại máy tính mà còn tạo cảm giác rằng ngôn ngữ của con
người là sản phẩm đầu ra của một trong những thuật toán đang chạy bên
trong máy tính. Theo giải thích của David Golumbia trong cuốn sách The
Cultural Logic of Computation (Logic văn hóa của tính toán), một nhóm
“các nhà ngôn ngữ học tính toán” mới do Noam Chomsky, đồng nghiệp của
Weizenbaum tại Viện công nghệ Massachusetts, dẫn đầu thừa nhận rằng
dạng “ngôn ngữ tự nhiên” mà con người nói và viết phản ánh “hoạt động
của máy tính bên trong phần tâm trí thực hiện nhiệm vụ ngôn ngữ của con
người”.
[390]
Trong một bài báo năm 1958 trên tạp chí Information and
Control, Chomsky đã viết rằng “một phương pháp khả thi để mô tả ngữ
pháp là theo một chương trình chạy trên máy Turing phổ dụng”.
[391]
Theo
Golumbia, điều khiến thuyết tính toán hấp dẫn là nó được bao bọc trong
“một vùng tranh tối tranh sáng hấp dẫn của sự mới mẻ về công nghệ”. Nó
mang tới “sự rõ ràng cơ học”, thay thế “sự hỗn độn” mang tính con người
của ngôn ngữ bằng “một máy tính nội bộ trong sạch”.
[392]
Bằng cách đảo
lại cách nói chuyện của con người, bạn có thể khám phá được mã nền tảng
của ngôn ngữ, sau đó thay thế bằng phần mềm.
Weizenbaum đặt tên cho chương trình của mình là ELIZA theo tên của
Eliza Doolittle, một cô hàng hoa ở khu Đông London trong tác phẩm
Pygmalion củaGeorge Bernard Shaw. Eliza phải học nói chuẩn tiếng Anh
dưới sự hướng dẫn của giáo sư ngữ âm Henry Higgins kiêu căng. Để cuộc
đối thoại mô phỏng trở nên thú vị hơn, Weizenbaum tạo nhân cách cho
người nói chuyện nhân tạo của mình - nhân cách của một nhà liệu pháp tâm
lý theo chủ nghĩa Roger. Theo giải thích của ông, đó là một lựa chọn thực
tế. Các nhà liệu pháp theo chủ nghĩa Roger sử dụng một phương pháp do
nhà tâm lý học Carl Rogers phát triển vào thập niên 1940. Trong các cuộc
đối thoại với bệnh nhân, họ sẽ giả vờ không hiểu gì về thế giới. Họ đơn giản
