Tản mạn: BỘ NÃO NGHĨ GÌ KHI NÓ NGHĨ VỀ
CHÍNH NÓ
CHỨC NĂNG CỦA bộ não là giữ cho cơ thể khỏi bị quá nóng, theo lời
Aristotle. Vật chất não - “một hỗn hợp của đất và nước” - “làm dịu sức
nóng và sự sôi sục của quả tim”, Aristotle viết trong tác phẩm The Parts of
Animals (Các bộ phận của sinh vật), một luận thuyết về giải phẫu học và
sinh lý học. Máu được đẩy lên từ vùng “sôi sục” ở ngực cho tới đầu, nơi
não làm hạ nhiệt độ máu để “điều tiết”. Sau đó, máu đã được làm lạnh chảy
xuôi xuống những phần khác của cơ thể. Aristotle đề xuất lý giải là quá
trình đó tương tự như quá trình “tạo mưa”. Khi nước bốc hơi từ bề mặt trái
đất do sức nóng và được đưa tới những vùng cao hơn, nó gặp không khí
lạnh bên trên trái đất, ngưng tụ thành nước do sự đông lạnh, và rơi trở lại
trái đất thành mưa. Nguyên nhân con người có “tỷ lệ não bộ so với cơ thể
lớn nhất” được lý giải là vì “vùng tim và phổi của người nóng hơn và nhiều
máu hơn bất cứ loài sinh vật nào khác”. Rõ ràng, Aristotle cho rằng bộ não
không thể là “cơ quan cảm thụ” như Hippocrates và những người khác đã
phỏng đoán trước đó, bởi “khi chạm vào nó, không có cảm nhận được sinh
ra”. Ông viết rằng trong sự vô cảm này, “nó giống như máu sinh vật và
phân của chúng.”
[59]
Ngày nay, hẳn ai cũng có thể cười khúc khích vì sai lầm đó của Aristotle.
Nhưng cũng không khó để hiểu tại sao triết gia vĩ đại lại lầm lạc đến vậy.
Bộ não nằm gọn trong hộp sọ và không hề cho chúng ta chút tín hiệu cảm
thụ nào về sự tồn tại của nó. Chúng ta cảm thấy trái tim đang đập, phổi nở
ra, dạ dày sôi lên - nhưng bộ não không cho chúng ta cảm nhận gì bởi nó
không chuyển động và không có điểm cảm nhận nào. Nguồn gốc của ý thức
nằm ngoài tầm hiểu biết của ý thức. Từ thời cổ xưa cho tới thời Khai sáng,
