19. SỨC MẠNH CỦA CÁC CON SỐ TỶ LỆ
Đôi mắt có thể là cửa sổ của tâm hồn mà cũng có thể không, như triết gia
Immanuel Kant từng nói, nhưng các con số tỷ lệ thì chính xác là cửa sổ để bước
vào các báo cáo tài chính của doanh nghiệp, đó là điều không thể sai lệch. Chúng
mở ra một lối tắt cho phép hiểu những điều hàm ẩn trong các báo cáo tài chính.
Andrew Shore, chuyên gia phân tích của Paine Webber, biết điều này, và ông đã
dùng kỹ năng đó phân tích các tỷ lệ để chỉ cho công chúng thấy một doanh nghiệp
đang được quản lý bằng các thủ đoạn gian trá – đó là Sunteam, khi công ty này nằm
trong tay vị CEO khét tiếng Al’ Dunlap – tức, Al’ Cưa Xích. Ở phần trước, chúng
tôi đã nhắc đến Sunbeam, nhưng trong phần này chúng tôi muốn tiết lộ thêm một
số chi tiết khác của câu chuyện.
Dunlap về Sunbeam đầu năm 1997. Tính đến thời điểm đó, ông này đã khét
tiếng ở Phố Wall, và có phương thức hành động chuẩn mực cho mình. Ông ta sẽ
xuất hiện ở một doanh nghiệp đang gặp khó khăn, sa thải đội quản lý, đưa người
của mình vào, và ngay lập tức cắt giảm chi phí hoạt động bằng cách đóng cửa hoặc
bán nhà máy, và sa thải hàng ngàn nhân viên. Nhờ tất cả những cắt giảm ấy, rất
nhanh doanh nghiệp cho thấy mình có lợi nhuận, dù có thể điều này không tốt về
dài hạn. Sau đó, Dunlap sẽ sắp xếp để bán doanh nghiệp, thường là với mức giá cao
– điều này đồng nghĩa với việc Dunlap thường được tung hô như người bảo vệ giá
trị cổ đông. Cổ phiếu của Sunbeam đã tăng 50% khi có tin Dunlap được mời về làm
CEO của công ty.
Tại Sunbeam, mọi việc đều diễn ra đúng như kế hoạch cho đến khi Dunlap bắt
đầu tút tát để bán công ty vào quý IV năm 1997. Tính thời điểm đó, Dunlap đã sa
thải một nửa quân số lao động của công ty, từ 12.000 xuống còn 6.000 người, và
báo cáo là công ty có lợi nhuận ổn định. Phố Wall đã ấn tượng với thành tích này
đến độ giá cổ phiếu của Sunbeam xuyên thủng trần – sự kiện này hóa ra lại trở
thành rắc rối lớn. Khi các ngân hàng đầu tư quyết định bán công ty, giá công ty cao
đến độ họ khó xác định được đâu là khách hàng triển vọng. Hi vọng duy nhất của
Dunlap là đẩy doanh thu và thu nhập lên tới mức có thể biện minh cho mức giá cao
mà khách hàng chịu trả để mua cổ phiếu của Sunbeam.
CÁC CHIÊU TRÒ KẾ TOÁN
Bây giờ thì chúng ta biết Dunlap và Giám đốc tài chính Russ Kersh đã sử
dụng toàn bộ các chiêu trò kế toán trong quý IV để làm cho Sunbeam trông khỏe
