gì doanh nghiệp viết séc thanh toán trong giai đoạn đó. Các khoản chi phí hay chi
tiêu trên báo cáo kết quả kinh doanh là những gì mà doanh nghiệp phải chịu khi tạo
ra doanh thu được ghi nhận trong cùng kỳ. Các kế toán viên gọi đây là nguyên tắc
phù hợp (matching principle) – các khoản chi thích đáng phải phù hợp với tất cả
các khoản thu về được ghi nhận trong báo cáo kết quả kinh doanh cùng kỳ, và đây
là mấu chốt để hiểu phương thức xác định lợi nhuận.
Nguyên tắc phù hợp
Nguyên tắc phù hợp (matching principle) là quy tắc kế toán cơ bản để lập báo
cáo kết quả kinh doanh. Nguyên tắc này phát biểu giản dị như sau: “Hãy khớp
doanh thu cho phù hợp với chi phí liên quan để xác định lợi nhuận của một kỳ sổ
sách − thường là một tháng, một quý hoặc một năm”. Nói cách khác, một trong
những nhiệm vụ chính yếu của kế toán viên là tìm và ghi nhận đúng tất cả các chi
phí phải chịu trong quá trình tạo ra doanh thu.
Nguyên tắc phù hợp chính là chút ít chuyên môn kế toán mà bạn cần học. Ví
dụ:
Nếu một công ty mực và mực in mua một xe hộp mực vào tháng Sáu để bán
lại cho khách hàng trong những tháng tiếp theo, công ty sẽ không ghi nhận chi
phí mua toàn bộ số hộp mực vào tháng Sáu. Thay vào đó, công ty sẽ ghi nhận
chi phí của từng hộp mực khi hộp mực được bán ra. Lý do là bởi nguyên tắc
phù hợp.
Và nếu một công ty chuyển phát mua một chiếc xe tải vào tháng Một, và lên
kế hoạch sử dụng trong ba năm tiếp theo, chi phí mua xe sẽ không được thể
hiện trên báo cáo kết quả kinh doanh của tháng Một. Thay vào đó, chiếc xe sẽ
được tính khấu hao trong suốt ba năm sử dụng, với mức khấu hao 1/36 chi phí
mua xe và được thể hiện như một khoản chi trên báo cáo kết quả kinh doanh
từng tháng (giả sử, doanh nghiệp đang áp dụng phương pháp tính khấu hao
đơn giản theo đường thẳng). Tại sao lại vậy? Vì nguyên tắc phù hợp. Chiếc xe
là một trong nhiều chi phí gắn với công việc của tháng − những công việc
không được thể hiện trong doanh thu của tháng Một.
Nguyên tắc phù hợp thậm chí còn mở rộng sang các khoản mục như thuế.
Doanh nghiệp có thể thanh toán hóa đơn thuế theo quý − nhưng mỗi tháng, kế
toán viên sẽ phải ghi nhận vào báo cáo kết quả kinh doanh một con số phản
ánh mức thuế đánh lên thu nhập tháng đó.
