14. TIỀN MẶT LÀ MỘT PHÉP KIỂM TRA THỰC TẾ
“Các doanh nghiệp phải thắng phanh gấp vì đủ mọi lý do, song có một điều
cuối cùng sẽ giết chết họ: hết tiền mặt,” Ram Charan và Jerry Useem đã viết những
dòng này trên tạp chí Fortune số ra tháng Năm năm 2002, thời điểm mà nhiều
doanh nghiệp buộc phải thắng phanh gấp. Hầu hết các nhà quản lý quá bận rộn với
những lo lắng về các thước đo trong báo cáo kết quả kinh doanh như EBITDA đến
nỗi không để tâm nhiều đến tiền mặt. Ban giám đốc và các chuyên gia phân tích
bên ngoài đôi khi cũng quá tập trung vào báo cáo kết quả kinh doanh hoặc bảng cân
đối kế toán. Dù vậy, họ cũng để ý thấy, có một nhà đầu tư theo dõi tiền mặt rất sát
sao: Đó là Warren Buffet. Lý do? “Ông ta biết tiền mặt là chuyện khó né!”
Warren Buffet có lẽ là nhà đầu tư vĩ đại nhất mọi thời đại. Công ty của ông,
Berkshire Hathaway, đã đầu tư vào rất nhiều doanh nghiệp, và thu được những kết
quả đáng kinh ngạc. Từ tháng Một năm 1994 đến tháng Một năm 2004, cổ phiếu
hạng A của Berkshire Hathaway đã đạt tổng tỷ lệ tăng trưởng hàng năm rất đỗi
tuyệt vời là 17,9%; hay nói cách khác, cổ phiếu này đã tăng khoảng 18% mỗi năm
trong suốt 10 năm. Làm sao Buffet lập được kỳ tích này? Nhiều người đã viết sách,
cố gắng lý giải triết lý đầu tư và phương pháp phân tích của Warren Buffet. Nhưng
theo quan điểm của chúng tôi, tất cả đều rút về ba quy tắc đơn giản. Thứ nhất, ông
đánh giá một doanh nghiệp dựa trên triển vọng dài hạn, chứ không phải ngắn hạn.
Thứ hai, ông luôn tìm mua những doanh nghiệp mà ông hiểu rõ. (Điều này giúp
ông tránh được làn sóng đầu tư vào các công ty dot-com). Và thứ ba, khi kiểm tra
các báo cáo tài chính, ông chú trọng hơn cả vào thước đo dòng tiền mà ông gọi là
thu nhập chủ sở hữu. Warren Buffet đã đưa trí tuệ tài chính lên một cấp độ hoàn
toàn mới, và giá trị thuần mà ông thu được đã phản ánh điều đó. Thú vị làm sao khi
[với ông] tiền mặt là nhất.
Thu nhập chủ sở hữu
Thu nhập chủ sở hữu (owner earning, hay còn gọi là dòng tiền tự do – free
cash flow) là thước đo khả năng tạo ra tiền mặt của doanh nghiệp trong một khoảng
thời gian nhất định. Theo chúng tôi, đó là khoản tiền mà chủ sở hữu có thể rút ra
khỏi doanh nghiệp và tiêu xài, chẳng hạn như, ở cửa hàng thực phẩm, cho nhu cầu
riêng. Thu nhập chủ sở hữu là một thước đo quan trọng vì nó cho phép doanh
nghiệp tiếp tục chi tiêu cho các hoạt động đầu tư cơ bản (chi phí đầu tư cơ bản),
những khoản chi cần thiết để duy trì sức khỏe của doanh nghiệp. Lợi nhuận và
