thậm chí cả các thước đo dòng lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh không làm
được điều này. Nội dung chi tiết hơn về thu nhập chủ sở hữu sẽ được trình bày
trong hộp công cụ ở cuối phần này.
TẠI SAO TIỀN MẶT LẠI LÀ NHẤT
Chúng ta hãy cùng xem xét yếu tố thứ ba trong các báo cáo tài chính − tiền
mặt − một cách chi tiết hơn. Tại sao dòng tiền lại được xác định như thước đo chủ
chốt để đo lường hiệu quả hoạt động kinh doanh? Tại sao không chỉ là lợi nhuận
thôi, như thường thấy trong báo cáo kết quả kinh doanh? Tại sao không chỉ là tài
sản của doanh nghiệp, hay vốn chủ sở hữu, như thường thấy trong bảng cân đối kế
toán? Theo chúng tôi, Warren Buffet biết báo cáo kết quả kinh doanh và bảng cân
đối kế toán, tuy hữu dụng, song lại tiềm ẩn đủ mọi loại định kiến, kết quả của tất cả
những giả định và ước tính được lồng trong chúng. Tiền mặt thì khác. Hãy nhìn báo
cáo lưu chuyển tiền tệ của một doanh nghiệp, và bạn sẽ thấy mình đang gián tiếp
săm soi tài khoản ngân hàng của doanh nghiệp đó. Sau biến cố nổ bong bóng dot-
com và sau khi những hành vi gian lận tài chính hồi cuối thập niên 1990 và đầu
thập niên 2000 bị lột trần, dòng tiền một lần nữa lại trở thành con cưng của Phố
Wall. Nó trở thành thước đo nổi bật mà các chuyên gia phân tích sử dụng để đánh
giá doanh nghiệp. Trong khi từ trước đó rất lâu, Warren Buffet đã luôn chú ý đến
tiền mặt vì ông biết nó là con số ít chịu tác động của nghệ thuật tài chính nhất.
Vậy tại sao các nhà quản lý không chú ý đến tiền mặt? Lý do thì đủ kiểu.
Trước đây thì do không ai yêu cầu họ (dù vậy, hiện nay điều này đang bắt đầu thay
đổi). Bản thân một số nhà điều hành cấp cao không quan tâm đến tiền mặt – hay ít
nhất là họ chẳng bận tâm cho đến khi mọi sự trở nên quá muộn – vì vậy, những
người báo cáo trực tiếp cho họ cũng chẳng bận tâm nhiều đến nó. Các chuyên gia
phòng tài chính thường tin rằng, tiền mặt là mối quan tâm của riêng mình và chẳng
ai khác nữa. Nhưng thường thì lý do đơn giản là sự thiếu hiểu biết về tài chính. Các
nhà quản lý không hiểu những nguyên tắc tắc kế toán dùng để xác định lợi nhuận,
vì vậy họ giả định rằng lợi nhuận cũng từa tựa như dòng tiền mặt đi vào. Một số
không nghĩ rằng, hành động của mình sẽ tác động đến tình trạng tiền mặt của doanh
nghiệp; số khác có thể tin, nhưng lại không hiểu vì sao mọi sự lại như thế.
Ngoài ra, cũng còn một lý do khác nữa là ngôn ngữ trong báo cáo lưu chuyển
tiền tệ khá bí hiểm. Trong bài viết của mình, Charan và Useem đã chủ trương sử
dụng một loại thuốc giải đơn giản cho các gian lận tài chính: “báo cáo lưu chuyển
tiền tệ chi tiết, dễ đọc” phải được gửi cho ban giám đốc, nhân viên và các nhà đầu
