thực hành: nói “phải như thế’ là nói rằng đó là những thực tại chưa có trong
thực tại, và con người chưa kinh nghiệm.
G. Durand đã khéo kết thúc cuốn sách của ông bằng hai nhận định sau
đây về vai trò của tượng trưng, cũng là vai trò của khả năng phán đoán: “Lý
trí và khoa học chỉ nối kết con người với sự vật thôi, còn cái liên kết những
con người lại với nhau ở bình diện khiêm tốn những vui buồn mọi ngày, đó
chính là biểu tượng tăm tình của kinh nghiệm sống vậy”
. Tri thức khoa
học bắt ta đồng ý nhau và gặp nhau trong những phán quyết về vũ trụ vạn
vật, duy có kinh nghiệm sâu xa của tâm tình, được biểu lộ bằng những biểu
tượng, mới liên kết những con người lại với nhau trong một sự đồng ý về
những thực tại siêu cảm giác. Tại sao? Tại vì vai trò của biểu tượng là cho
ta hội ý phần nào về những thực tại siêu việt: “Nhờ sức sinh động của nó
trong việc khai mở những ý nghĩa, tượng trưng phải được coi là mô hình
của sự chuyển qua từ cái nhất thời đến cái Vĩnh cửu”
