làm phò tá?”. Đạo nghĩa vua tôi nặng, có thể không tận trung ứng cứu
được sao? Trẫm từng đọc sách, khi thấy Hạ Kiệt giết Quan Long
Phùng, Hán Cảnh Đế giết Tiều Thố, trẫm đều than thở. Các khanh chỉ
cần thẳng thắn khuyên can, có lợi cho việc giáo hóa là trẫm quyết
không vì việc phạm húy mà tùy tiện trách móc các khanh. Gần đây
trẫm lâm triều xử lý chính sự, cũng có những điều không phù hợp với
pháp lệnh, các khanh cho là chuyện nhỏ nên không góp ý. Mọi việc
lớn đều bắt đầu từ việc nhỏ, việc nhỏ không truy cứu, việc lớn ắt
không thể cứu vãn, đất nước lâm nguy đều do đó mà nên. Tùy Dạng
Đế tàn bạo, khi ông ta bị kẻ tầm thường giết chết, bá tánh chẳng mấy
ai thương tiếc. Các khanh nghĩ đến việc nhà Tùy diệt vong giúp trẫm,
trẫm nghĩ đến việc Long Phùng, Tiều Thố bị giết như thế nào giúp các
khanh, quân thần bảo toàn cho nhau, lẽ nào không phải là điều hay
sao?
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ bảy, Đường Thái Tông và Mật thư giám
Ngụy Trưng rảnh rỗi mạn đàm về sự được mất trong trị nước xưa nay,
Đường Thái Tông nói:
− Nay nước nhà đã sau thời đại loạn, trong thời gian ngắn, không
thể làm cho phong tục thuần phác, thiên hạ thái bình.
Ngụy Trưng nói:
− Không phải thế, nhưng khi con người ta nguy cấp khó khăn thì
sẽ lo sợ bị chết, lo sợ bị chết thì mong muốn nước nhà thái bình, mong
muốn nước nhà thái bình thì dễ giáo hóa. Vậy thì sau đại loạn dễ giáo
hóa, giống như kẻ đói dễ thỏa mãn với nhu cầu ăn uống vậy.
Thái Tông nói:
− Người hiền minh trị nước cũng phải đợi đến trăm năm mới có
thể làm cho kẻ tàn bạo không làm việc ác, loại bỏ hình sát. Sau đại
loạn thì mong muốn đạt được thiên hạ thái bình, làm sao có thể hy
vọng đạt được trong thời gian ngắn?
