− Trẫm xem những vị hoàng đế thời cổ có lúc hưng thịnh cũng có
lúc suy bại, giống ngày qua đêm đến, kẻ làm vua bị che tai, bịt mắt,
không biết đến sự được mất của nền chính trị đương thời. Người trung
thần ngay thẳng không khuyên can, kẻ gian tà, xiểm nịnh ngày càng
đắc thế, kẻ làm vua không nhìn ra được sai lầm của bản thân, cho nên
dẫn đến diệt vong vậy. Ta ở trong chốn thâm cung không thể biết hết
tất cả mọi việc trong thiên hạ, cho nên đem nhiệm vụ thấu hiểu dân
tình giao cho các khanh, mong các khanh thay ta làm tai mắt trông coi
các việc trong thiên hạ và trình báo lại với ta. Không nên cho rằng
thiên hạ thái bình vô sự, bốn biển an định, thì lơi lỏng, không lưu tâm
đến. Sách “Thượng thư” có nói rằng: “Người làm vua không thể yêu
thương sao? Trăm họ không đáng sợ sao? Kẻ làm vua trong thiên hạ
nếu như có đạo đức người dân sẽ ủng hộ, theo về; nếu như vô đạo
người dân sẽ nổi dậy đấu tranh mà phế bỏ, điều này quả thật đáng sợ.
Ngụy Trưng đáp:
− Từ cổ đến nay, những đế vương làm mất nước, đều là do trong
lúc an bình vô sự quên mất chuyện hiểm nguy, lúc thái bình no ấm
không lo nghĩ đến loạn lạc nhiễu nhương, cho nên nghiệp đế không
thể dài lâu cho được. Bây giờ bệ hạ có cả thiên hạ trong tay, nền chính
trị trong ngoài ổn định thanh bình, nếu có thể lưu ý đến cách thức trị
nước, phàm làm việc gì cũng phải cẩn trọng giống như đang đối mặt
với vực sâu, hố thẳm, đạp lên lửa, đi trên băng, có như thế thì vận số
của quốc gia mới được lâu dài, quốc thái dân an. Thần lại nghe có câu
nói xưa thế này: “Vua là thuyền, dân là nước, nước có thể đẩy thuyền
cũng có thể lật thuyền”. Bệ hạ cho rằng sức mạnh của muôn dân là rất
đáng sợ, chính xác là như thế đấy.
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ sáu, hoàng thượng nói với các thị thần:
− Cổ nhân có nói: “Nước nhà nguy cấp mà không gánh vác, xã
tắc nghiêng ngả mà không phù trợ thì sao có thể dùng loại người này
