− Thế nào là minh quân và hôn quân?
Ngụy Trưng đáp:
− Vua thánh minh là vì biết lắng nghe những ý kiến khác nhau;
vua ngu tối là bởi chỉ biết nghe và tin lời một phía. “Kinh thi” nói:
“Tiên nhân hữu ngôn, tuần vu sô nghiêu” (Người xưa có câu rằng, hãy
hỏi ý kiến của kẻ cắt cỏ và đốn củi). Xưa ông Nghiêu, ông Thuấn mở
rộng cửa ngõ bốn phương để thu nạp những người hiền đức trong
thiên hạ; mở rộng tai mắt để hiểu tình hình các nơi, lắng nghe các ý
kiến khác nhau. Vì thế minh quân không việc gì không biết, cho nên
loại người như Cộng Cung, Cổn không thể bịt mắt được minh quân;
lời xu nịnh và gian kế của lũ tiểu nhân gian tà cũng không thể mê hoặc
được minh quân. Tần Nhị Thế thì không như vậy, sống trong thâm
cung, xa lánh triều thần, xa rời dân chúng, chỉ tin lời Triệu Cao, đến
khi thiên hạ băng hoại, dân chúng phản loạn cũng không biết. Lương
Võ Đế chỉ tin lời Chu Dị, trọng dụng Hầu Cảnh. Hầu Cảnh dẫn phản
quân đánh kinh thành mà Lương Võ Đế vẫn không hay biết. Tùy Dạng
Đế chỉ tin lời Ngu Thế Cơ, quân khởi nghĩa các lộ đánh lấy thành trì,
cướp lấy hương ấp mà vẫn không hay biết. Bởi thế, vua mà biết lắng
nghe rộng rãi các ý kiến khác nhau, tiếp thu kiến nghị của bề tôi thì
đại thần dù quyền thế cao đến mấy cũng không thể che giấu tình hình
bên dưới, bịt mắt vua, mà tiếng kêu của bá tánh ắt có thể thấu tới tai
vua.
Thái Tông rất tán thành ý kiến của Ngụy Trưng.
✽✽✽
Năm Trinh Quán thứ mười, Đường Thái Tông hỏi thị thần:
− Sự nghiệp của đế vương, gây dựng và giữ gìn, việc nào khó
hơn?
Thượng thư tả bộc xạ Phòng Huyền Linh đáp:
− Khi thiên hạ đại loạn, anh hùng các lộ tranh nhau dấy binh, ai
bị công phá mới chịu hàng phục, ai bị đánh bại mới chịu tuân thủ, cho
