nó sẽ chẳng có ý nghĩa gì cả. Bạn có thể nói cây cối có màu xanh bởi vì
chlorophyll, nhưng vì sao chlorophyll có màu xanh? Vẫn là câu hỏi đó. Tôi
đưa ra một câu hỏi, bạn trao cho tôi câu trả lời, nhưng câu hỏi đó vẫn chưa
thực sự được trả lời.
Bạn đã sống với một người phụ nữ suốt ba mươi năm, và bạn gọi người đó
là vợ, hoặc với một người đàn ông trong suốt năm mươi năm; bạn có thật sự
biết người đàn ông hay người đàn bà đó? Đứa con của bạn chào đời; liệu
bạn có biết nó? Bạn có nhìn vào mắt nó? Bạn có dám tuyên bố rằng mình
biết nó? Bạn biết được điều gì?
Bạn có biết về một hòn đá? Có, các nhà khoa học sẽ đưa ra nhiều cách lý
giải, nhưng chúng không trở thành kiến thức. Họ sẽ nói rằng đó là các
electron, proton và neutron. Nhưng một electron là gì? Họ nhún vai nói:
“Chúng tôi không biết”. Họ nói: “Chúng tôi CHƯA biết” với hy vọng một
ngày nào đó họ sẽ biết. Không, họ sẽ không bao giờ biết, bởi vì lúc đầu họ
nói: “Đá được làm từ các nguyên tử”, và khi được hỏi nguyên tử là gì, họ
đáp: “Chúng tôi chưa biết”. Rồi họ nói: “Nguyên tử bao gồm các electron”.
Giờ chúng ta hỏi: “Vậy electron là gì?”, họ đáp: “Chúng tôi chưa biết”. Một
ngày nào đó, họ sẽ nói rằng electron bao gồm cái này và cái kia, X, Y, Z;
nhưng điều đó chẳng có gì khác biệt.
Sự tối thượng không thể nào được tinh giản thành kiến thức. Sự tối thượng
vẫn luôn là một bí ẩn. Nếu sự tối thượng là một bí ẩn, vậy thì cuộc sống sẽ
trở nên kỳ diệu. Nếu sự tối thượng không được biết đến, khi đó thơ ca sẽ
xuất hiện. Nếu sự tối thượng được biết đến – hoặc bạn cho rằng như thế –
triết lý sẽ xuất hiện. Đó là sự khác biệt giữa triết lý và thơ ca.
Và cách tiếp cận của Kabir là cách tiếp cận của một nhà thơ, một người
tình, người luôn tự hỏi cuộc sống là gì. Không biết về nó, ông ấy hát.
Không biết về nó, ông ấy cầu nguyện. Không biết về nó, ông ấy cúi đầu.
Phương pháp của nhà thơ không theo cách lý giải, mà là biểu cảm. Ông ấy
nói: “À ha, à ha! Đây cũng là sự bí ẩn”.
