Phật Thích Ca Mâu Ni đã chọn một kiểu thiền có tên gọi là
tâm thiền. Tất
cả các kiểu thiền khác đều là sự chứng kiến theo nhiều cách khác nhau.
Việc chứng kiến hiện diện như là một phần thiết yếu trong mọi kiểu thiền,
không thể tránh được. Đức Phật đã xóa bỏ mọi thứ khác và chỉ giữ lại phần
thiết yếu:
chứng kiến.
Có ba bước chứng kiến – Đức Phật là người có tư duy rất khoa học. Ngài
bắt đầu với thể xác trước bởi vì đó là cách dễ nhất. Thật dễ khi thấy bàn tay
cử động, cánh tay đưa lên. Ta có thể thấy mình bước đi trên đường, ta có thể
thấy từng bước chân của mình. Ta có thể nhìn thấy mình đang ăn. Cho nên
bước đầu tiên trong
vipassana – bước đơn giản nhất – là chứng kiến các
hành động của cơ thể. Và khi chứng kiến hành động của cơ thể, bạn sẽ bất
ngờ trước trải nghiệm mới mẻ đó. Khi chứng kiến cử động tay bằng sự tỉnh
táo, nhận biết, bạn sẽ cảm nhận được sự uyển chuyển, duyên dáng và cả sự
tĩnh lặng ở tay của mình. Bạn có thể cử động tay mà không cần chứng kiến;
nó sẽ di chuyển nhanh hơn nhưng sẽ không có sự duyên dáng. Đức Phật
bước đi rất chậm, chậm đến mức nhiều lần được hỏi vì sao lại bước đi chậm
đến vậy, Đức Phật đáp: “Đây là một phần của thiền – luôn bước đi như thể
bạn đi trong mùa đông, đang bước vào một con suối lạnh lẽo… thật chậm
rãi, tỉnh táo, bởi vì con suối đó rất lạnh; thận trọng bởi vì dòng chảy của nó
rất mạnh; chứng kiến từng bước chân bởi vì con có thể vấp phải những viên
đá dưới suối”.
Phương pháp vẫn tương tự, chỉ có đối tượng là thay đổi theo mỗi bước
chân. Bước thứ hai là nhìn thấy tâm trí. Giờ là lúc bạn bước vào một thế
giới tinh vi hơn – nhìn thấy suy nghĩ của bạn. Nếu đã nhìn thấy hành động
của cơ thể mình, bạn sẽ không gặp bất kỳ khó khăn nào. Suy nghĩ là những
làn sóng tinh tế nhưng chúng cũng hiện hữu như cơ thể. Chúng không vô
hình, giống như không khí cũng không vô hình, không khí cũng hiện hữu
như những hòn đá; cho nên suy nghĩ của bạn cũng vậy, cũng hiện hữu chứ
không vô hình. Đó là bước thứ hai, bước trung gian. Bạn đang hướng về sự
