V
SUY NGHĨ CUỐI
ào cuối triều đại của mình, trong lúc ốm yếu và sắp chết, Marcus Aurelius
nhận được một tin sửng sốt: người bạn già và là vị tướng đáng tin cậy nhất
của ông – Avidius Cassius, đã nổi dậy ở Syria. Khi nghe tin hoàng đế đang ốm
yếu sắp chết, vị tướng đầy tham vọng đã tuyên bố mình là Ceasar và gây sức ép cướp
ngôi.
Marcus lẽ ra nên nổi giận. Lịch sử đã có thể tha thứ cho ông vì muốn báo thù kẻ đã
phản bội ông, đe dọa tính mạng ông, gia đình ông và gia tài của ông. Thay vào đó,
Marcus đã không làm gì cả – thậm chí ông không để cho binh lính của mình biết
được tin đó, mà chờ đợi để xem liệu Cassius có tỉnh táo trở lại.
Nhưng ông ta đã không tỉnh ngộ. Và rồi Marcus Aurelius triệu tập một hội đồng và
đưa ra một thông báo khác thường. Họ sẽ hành quân đánh trả Cassius và giành lấy
“phần thưởng lớn của chiến tranh và chiến thắng.” Nhưng tất nhiên, vì đó là Marcus,
phần thưởng chiến tranh này là một điều gì đó hoàn toàn khác.
Họ sẽ bắt Cassius nhưng không giết hắn, mà “...tha thứ cho người đã trở nên sai trái,
để ta tiếp tục làm bạn với kẻ đã quay lưng với tình bạn, để ta có thể tiếp tục trung
thành với người đã phá vỡ lòng tin.”
Marcus đã kiểm soát được nhận thức của mình. Ông không tức giận, không khinh bỉ
kẻ thù của mình. Ông không nói những lời tệ bạc chống lại hắn. Ông không xem đó
là việc của cá nhân mình. Sau đó, ông hành động đúng đắn bằng cách ra lệnh cho
quân lính hành quân đến Rome để xoa dịu đám đông đang hoảng loạn và sau đó vạch
ra những việc cần phải làm: bảo vệ đế chế, chấm dứt mối đe dọa.
Như ông đã nói với quân lính của mình, nếu có lợi ích nào mà họ có thể thu được từ
tình huống tồi tệ này, đó sẽ là “dàn xếp ổn thỏa và cho tất cả nhân loại thấy rằng có
một cách đúng đắn để giải quyết vấn đề, kể cả khi vấn đề đó là nội chiến.”
Tất nhiên, như vẫn thường xảy ra, ngay cả các kế hoạch thiện chí cũng có thể bị xáo
trộn. Đối với Cassius và Marcus, số phận của họ đã thay đổi khi Cassius bị ám sát ở Ai
Cập ba tháng sau đó. Hy vọng ban đầu của Marcus rằng muốn được gặp trực tiếp và
tha thứ cho người đã phản bội ông cũng kết thúc theo.
