Nhờ vào phần thưởng, bố mẹ có thể thay đổi hành vi của trẻ, nhưng có
phải phần thưởng chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ? Trong một cuộc thí
nghiệm, học sinh được hướng dẫn vài trò chơi toán học mới mẻ, thú vị, sau
đó chuyên gia tâm lý đứng cạnh quan sát các em mất bao nhiêu thời gian với
trò chơi này. Có một số em học sinh nhận được phần thưởng khi luyện tập
những trò chơi này, còn những em ở lớp khác thì không được phần thưởng.
Chuyên gia tâm lý phát hiện phần thưởng làm tăng hứng thú của các em với
những trò chơi toán học này. Nhưng về sau, khi không có phần thưởng,
những em đã từng nhận được phần thưởng bỗng chốc mất đi hứng thú với trò
chơi, gần như không chơi những trò chơi này nữa. Ngược lại, những em chưa
từng nhận được phần thưởng vẫn tận hưởng niềm vui mà trò chơi này mang
lại như trước đây. Điều đó chứng tỏ, có lúc phần thưởng gây phản tác dụng,
cướp đi động lực của trẻ. Vì thế, nếu bố mẹ muốn dùng phần thưởng để thay
đổi hành vi của con cái thì phải cẩn thận. Tốt nhất là khơi dậy hứng thú nơi
trẻ, không nên dùng quá nhiều phần thưởng, như thế sẽ hủy hoại động lực của
trẻ.
Căn cứ vào kinh nghiệm của tôi, các bậc cha mẹ mong muốn trẻ được
điểm cao nên thưởng tiền quả thực có thể khiến trẻ vì tiền mà gây ra hiệu quả
tiêu cực. Vì vậy, nếu thành tích của trẻ không tốt, bạn hãy khích lệ con, cùng
con học tập. Khi trẻ vui mừng nói với bạn thành tích của nó đã tiến bộ, lúc ấy
bạn mới bất ngờ khen thưởng cho con, trẻ sẽ cảm thấy rất tự hào, lần sau sẽ
càng nỗ lực hơn. Vì thế, chúng ta cần biết rằng phần thưởng có thể kích thích
hành vi nào đó sau khi nó đã xảy ra mà không phá hoại động lực nội tại của
trẻ. Nếu khen thưởng trước thì động cơ nội tại của trẻ sẽ trở nên méo mó,
tuyệt đối không nên làm như vậy.
Cái giá của sự lạnh lùng
Khi bố mẹ dựa vào cách từ chối, cô lập trẻ để thay đổi hành vi của chúng,
rất dễ gây ra cho trẻ cảm giác không an toàn và nỗi lo bị vứt bỏ.
Từ đó có thể thấy, hình thức trừng phạt mà bố mẹ theo phong cách giáo
dục độc tài quen dùng, hành vi khen thưởng mà bố mẹ theo phong cách giáo
dụng buông thả thường dùng và sự lạnh lùng mà bố mẹ theo phong cách giáo
dục thờ ơ với trẻ, nếu không sử dụng đúng cách đều gây hậu quả nghiêm
trọng. Vì thế, các nhà tâm lý học cho rằng nên dùng phương pháp dạy dỗ
khuyên bảo, có nghĩa là dùng lý lẽ để dẫn dắt trẻ thay đổi hành vi. Đây cũng
là phương pháp mà bố mẹ theo phong cách giáo dục quyền thế áp dụng.
