đẽo dở, lửa thui sém lòng, cây nống hai sườn còn chảy mủ tươi. Rồi vết
chân trâu, chân voi ăn rong. Chim gáy gù gù. Đường mòn đan chằng chịt:
đường của dân làng ra suối, đi bắt trâu bắt voi, lấy rau rừng, lấy dầu rái. Có
hôm Văn Thon phải chui qua rừng tre gai để tránh một phường săn nai.
Vẫn chưa biết là vùng địch hay vùng ta.
Thế rồi rừng đột ngột tách làm đôi, lùi lại sau. Nương ngô trải mượt từ
sườn đồi bên này lên đến chân làng tít đỉnh đồi bên kia. Một cái làng rất
nhiều bưởi trĩu quả. Văn Thon che mắt nhìn. Giữa đám râu kín mặt lóe lên
hàm răng trắng nhởn. Anh reo khàn khàn, cười. Khiêm ngơ ngác. Văn
Thon chỉ vào làng, nói: "Itxala! Itxala!". Khiêm mừng suýt nhảy cẫng, kéo
anh đi mau, đi mau.
Được mươi bước, Khiêm mới nhớ mình phải bảo vệ Văn Thon. Khiêm
hoa tay ra hiệu rằng anh phải đợi đây, nói thật to, tưởng như nói to thì Văn
Thon hiểu được tiếng Việt:
- Anh để tôi vào thăm dò cái đã. Như đi xích hầu ấy mà.
Theo thói quen, Khiêm trút lại tất cả giấy tờ, chỉ xách khẩu các bin.
Khiêm qua rẫy, ngửi mùi ngô non mà nước bọt tứa đầy mồm. Qua cái
cầu treo, lên hết dốc, Khiêm gặp một bà cụ. Bà cụ trợn mắt, lắp bắp mấy
tiếng, trỏ vào làng rồi ù té chạy. Khiêm nhìn lại mình, bật cười. Quần đứt
mất hẳn một ống, máu châm kim kín người, thảo nào họ sợ.
Nhà sàn chen chỗ đứng dưới các rặng bưởi. Quả xanh lòng thòng sát
mái gỗ, ngon mắt không chịu được. Một anh con trai đeo súng từ góc nhà
nhô ra, chạm trán Khiêm. Anh rú lên. Khiêm cười, chỉ vào mình: "Itxala!".
Anh kia nhớn nhác, đẩy vào ngực Khiêm như muốn đuổi, nói líu tíu, chỉ
nghe được một tiếng pha lăng. Lạ, mình thế này mà lầm được với Pháp ư?
Khiêm phát cáu, chống hai tay lên sườn gắt trả. Tiếng giày đinh chạy đến
