nào lấy Giáp được, vì càng ngày, nàng càng nhìn thấy những chỗ không
đáng yêu của Giáp. Ngày nay ta xét ra, nàng mới rõ từ trước tới nay, nàng
không yêu Giáp bao giờ. Chẳng qua gặp gỡ nhau ở Ba Lê, vì tình bè bạn đi
lại, lâu rồi thành thân, rồi khi về đến đất Bắc, Giáp muốn ngỏ ý muốn lấy
nàng, nàng cũng ưng thuận, bởi vì trong cảnh nàng thì nàng lấy Giáp là
phải lắm rồi. Cùng một cuộc đời sống như nhau, có những tư tưởng giống
nhau, một địa vị tương đương, lại đã quen nhau, đã biết rõ tâm tính nhau.
Thì ra nàng chưa có dịp nào để dò hỏi lòng mình cả. Và Giáp cũng chưa
bao giờ làm cho nàng nghĩ lẩn quẩn và mơ màng như đối với Trọng Khang
cả. Còn như cái tâm tính? Nàng chỉ mới biết nó trong lúc thường. Đến nay
cùng nhau giong ruổi trên con đường gió bụi, gặp những biến cố và bất
thường, nàng mới xét thấy nó chẳng có cái gì là đẹp đẽ và hùng liệt như
nàng đã tìm thấy ở Trọng Khang. Nàng xét ra thì Giáp chỉ có một cái học
để làm kỹ sư chứ không có cái bản lĩnh để làm cho to lớn như ở Trọng
Khang. Trong nhiều cuộc nói chuyện, nàng nhận thấy Trọng Khang có lắm
tư tưởng dồi dào và xác đáng do cuộc đời đem lại, do sự nghĩ ngợi, hàm
dưỡng mà có, chứ không như nàng và Giáp, tư tưởng toàn đượm những
mùi sách. Nàng nhớ lại một hôm ba người bàn về đời sống của tinh thần,
Trọng Khang có nhiều câu nghị luận xác đáng, khiến Giáp không thể cãi
vào đâu được.
"Đời sống tinh thần cũng như đời sống của cơ thể, phải để cho nó tự tìm
chất nuôi thích hợp, lớn lên rồi bành trướng ra, chứ nếu đem những lý
thuyết, những tư tưởng sẵn có của người khác mà nhồi vào nó thì cũng như
gà vịt bị nhà hàng đem nhồi ngô, tuy có béo đấy, nhưng chẳng ích gì. Mầm
sống của nó tự chết đi ở trong nó; sống nhờ vào tay người, có chẳng dùng
được gì cả. Xem như bao nhiêu người học thật là bao nhiêu sách, nhưng
nào có được một ý nghĩ gì là của mình, và có dùng gì được đâu?".
Những lời nghị luận ấy nàng nhớ mãi, nàng đem đối chiếu vào mình thì
thấy đúng; rồi nàng thấy mình toàn suy nghĩ theo những quyển sách mà
