- Thì tôi có cãi là không đâu. Nhưng ông nên nhớ: nếu chỉ chuyên chết
về một mặt để làm một con người máy, dưới quyền sai phái của kẻ khác thì
sự phát biểu của thằng người chẳng đẹp đẽ một tí nào. Cuộc đời như thế là
một cuộc đời không đầy đủ, không hoàn toàn. Thì chúng tôi học bao nhiêu
là sách, nhưng nào đã thấy biết gì hơn ông và ba tôi đâu. Ấy cũng may mà
ba tôi chiều tôi, mà cho tôi đi chuyến này, chứ không thì tôi thành ra một
người tàn tật, chỉ nhìn thấy đời bằng một con mắt, mà lại là con mắt cập-
bà-lời, mới chán chứ. Anh François, nếu mà anh ấy thật thà thì anh ấy phải
nhận rằng: thằng người ở trong anh ấy, cũng như con người ở trong tôi, đều
kém cỏi lắm. Cả bao nhiêu năm du học chỉ có độc một cái đức là làm cho
nó tàn tật đi mà thôi. Thì đấy, xem ngay bọn du học chúng tôi từ trước đến
nay về nước, nào đã ai làm được cái thá gì. Hay chỉ đem về được độc một
cái lối ăn chơi hoang phí. Và nhằm nhằm tìm vợ giàu để lấy, và cậy cục để
đi làm công, có thế thôi. Bây giờ tôi mới hiểu rõ nghĩa chữ "singer" mà
người Pháp thường chế giễu chúng tôi. Ông xem ngay những hành động
của tôi. Chẳng qua chỉ là học bắt chước như con khỉ, đánh phấn, cúp tóc, đi
ngựa, nói tiếng Tây, chứ nào trong bụng có cái gì. Bây giờ tôi nghĩ, tôi mới
biết thẹn. Xem như ba tôi, học ở trường nào? Ấy thế mà theo ngay được cái
lối kinh doanh của người Pháp, xoay xở sang được tới đây để thầu. Bây
giờ, tôi mới hiểu cái học con vẹt chỉ làm cho yếu người đi. Tôi chỉ nghĩ sao
ăn mặc và cư xử cho đầm, chứ nào tôi có nghĩ đến cái gì để ích cho mọi
người đâu?
- Cô nên biết tình thế không cho phép.
- Chẳng có tình thế nào cả. Con người khá giả thì bất cứ ở tình thế nào,
cũng tìm được một lối đẹp đẽ để đi. Tôi, tôi chắc rằng con đường mà tôi và
anh Giáp François đang đi đây không phải là con đường đẹp đẽ. Bởi vì
chúng tôi đã rõ lòng nhau. Nào có cái hoài bão gì to tát. Chẳng qua chỉ nghĩ
đến nhà cho sang, áo cho đẹp, tiền cho nhiều, để chơi cho đúng "mốt", có
thế thôi. Thật ra thì chúng tôi có tài giỏi gì hơn ai đâu. Nhờ có cha mẹ giàu
thì đi học, học thì đỗ, đỗ rồi thì nhờ mảnh bằng kiếm tiền ăn chơi, thế thôi.
