Truyền kỳ mạn lục
NGUYỄN DỮ
Lời bình:
Than ôi! Theo về dị đoan chỉ là có hại (20). Huống chi đã theo lại còn không giữ cho đúng phép, thì
mối hại phỏng còn xiết nói được ư? Gã Vô Kỷ kia, là một kẻ gian dâm, buông thói tà dục, chẳng
những dối người lại còn dối Phật của hắn thờ nữa. Giả đem xử vào cái tội như vua Ngụy giết bọn Sa
Môn (21) ngày xưa thì hắn cũng không oan chút nào.
Thế còn Nhược Chân thì hẳn là không có lỗi chăng? Đáp rằng làm quan mà như thế, còn gì gọi là
chính gia được nữa! Mầm vạ mọc lên, suýt nữa hãm vào bước nguy khốn, chính mình làm mình chịu,
không đáng lấy làm lạ chút nào.
Chú thích
(*) Nguyên văn: Đào Thị nghiệp oan ký.
* Nguyên văn: Tản Viên từ phán sự lục.
(1) Từ Sơn: tên huyện, nay thuộc tỉnh Bắc Ninh
(2) Thiệu Phong: niên hiệu vua Trần Dụ Tông (1341-1357)
(3) Đông Bộ Đầu: bến sông Hồng phía trên cầu Long Biên, gần dốc Hàng Than, Hà Nội ngày nay.
(4) Chùa Phật Tích: nguyên chú: "Chùa núi Phật Tích thuộc xã Sài Khê, huyện Thạch Thất", tức
chùa Thày, nay thuộc tỉnh Hà Tây.
(5) Cửa Phạn Vương: cửa chùa, cửa Phật..
(6) Khúc Lương Châu: khoảng niên hiệu Thiên Bảo đời Đường, các điệu nhạc đều lấy tên các vùng
đất ngoài biên tái như Lương Châu, Cam Châu, Y Châu...
(7) Đâu Suất: là tầng trời thứ tư trong sáu tầng dục giới, nơi Di Lặc ở và giáo hóa những người có
thiện duyên (Theo kinh Phật).
(8) Khe Tào múc nước: Đời Lương có vị cao tăng là Trí Dược từ nước Thiên Trúc vào Trung Quốc.
Thuyền đến cửa Khe Tào ở Thiều Châu, thoảng thấy mùi thơm, múc nước nếm rồi bảo: "Thượng lưu
dòng nước này có thắng địa". Bèn khai núi làm chùa, đặt tên là Bảo Lâm.
(9) Lá bối: Một thứ lá cây, trước đây thường dùng chép kinh Phật.
(10) Hàn Nga sang Tề, đi qua cửa Ung thì hết lương, phải hát rong kiếm tiền ăn; đi rồi mà tiếng hát
còn văng vẳng trên nóc nhà ba ngày không dứt.
(11) Tầm Dương: Bạch Cư Dị bị giáng chức làm tư mã Giang Châu. Một hôm đi thuyền tiễn khách,
đậu ở bến Tầm Dương đã nghe tiếng đàn tì bà ai oán mà tuyệt diệu, thổ lộ tâm tình của người kỹ nữ
tài hoa luống tuổi lấy người lái buôn chè. Người lái buôn ham lợi để nàng ca nữ một mình trên bến
sông lạnh lùng.
(12) Hàng Quận: Cầm Tháo là một ca kỹ ở Tây Hồ thuộc Hàng Châu, một lần tiếp Tô Đông Pha,
