Đến chiếc cầu nhỏ, anh đứng lại nghĩ ngợi. Anh muốn tìm ra nguyên nhân
của sự lạnh lùng kỳ quặc của mình. Anh thấy rõ rằng sự lạnh lùng ấy không
phải tồn tại bên ngoài anh, mà ở chính trong tâm can anh. Anh thành thật
thú nhận trước lương tâm mình rằng, đó không phải là sự lạnh lùng của lý
trí - điều mà những người thông minh vẫn thường tự phụ, không phải là sự
lạnh lùng của một tên ngu xuẩn vị kỷ, mà đó chỉ là sự bất lực của tâm hồn
không còn khả năng tiếp nhận sâu xa cái đẹp, là sự già nua trước tuổi, kết
quả của một cách giáo dục, của cuộc vật lộn xô bồ giành giật lấy miếng ăn,
của một cuộc đời ở thuê, không người thân kẻ thuộc.
Rời khỏi cầu, anh bước chậm vào rừng như không muốn đi. Ở đây, giữa
những khoảng rừng tối sẫm ánh trăng in loáng thoáng đó đây, anh không
cảm thấy gì khác ngoài những ý nghĩ của chính mình và anh bỗng thiết tha
muốn lấy lại những gì vừa mất.
Và Ôgơnép nhớ rằng anh đã quay lại trang ấp. Tự kích thích mình bằng
những hồi tưởng, cố ép mình hình dung ra Vêrơska trong trí tương tượng,
anh bước nhanh về phía vườn. Trên đường đi vào trong vườn, sương đã hết,
trăng dọi chiếu từ trên trời như vừa được rửa sạch, chỉ có phía Đông che
phủ một chút mây u ám... Ôgơnép nhớ lại bước chân dè dặt của mình, nhớ
lại những khung cửa sổ tối đen, mùi hương ngào ngạt của hoa vòi voi và
hoa réséda. Con chó Karô quen thuộc thân thiện vẫy vẫy đuôi đến gần bên
anh và ngửi ngửi tay anh... Nó là sinh vật duy nhất nhìn thấy anh đã hai lần
đi quanh nhà, đứng lặng dưới cửa sổ tối đen của Vêrơska, khoát tay một cái,
thở dài rồi đi ra khỏi vườn.
Một giờ sau anh đã ở huyện lỵ, người mệt nhoài phờ phạc, anh tựa thân
mình và đôi má nóng hổi vào cánh cổng quán trọ và gõ cửa. Có con chó nhà
ai ngái ngủ sủa lên một lúc, và như để đáp lại tiếng gõ cửa của anh, chiếc
kẻng gang gần nhà thờ vang lên ngân nga...
- Cứ tha thẩn chơi khuya mãi thôi... - ông chủ, dân tín đồ cựu giáo mặc
