Nhắc lại các hoạt động tình báo thời Đệ nhất Cộng Hòa để thấy rằng qua
biến cố Tết Mậu Thân như chúng ta sẽ bàn đến trong phần sau, dư luận đã
lên án việc Hoa Kỳ và chính quyền của Đệ Nhị Cộng Hòa đã không coi
trọng vấn đề tình báo trước các hoạt động của CS. Chính nhờ công tác tình
báo được thực hiện rốt ráo dưới thời Đệ nhất Cộng Hòa đã bảo đảm cho sự
vững mạnh của chế độ trong một thời gian dài.
Cơ quan tình báo trung ương cần nói tới dưới thời Đệ Nhất Cộng Hòa là Sở
Nghiên Cứu Chính Trị Xã Hội của bác sĩ Trần Kim Tuyến, trực thuộc Phủ
Tổng Thống tức là CIA/VN do sự gợi ý của Hoa Kỳ. Tác giả Vĩnh Phúc
trong cuốn Những huyền thoại & sự thật về chế độ Ngô Đình Diệm đã viết
nhiều về Sở Nghiên Cứu Chính Trị Xã Hội, cho biết có sự bất đồng giữa
người Mỹ và hai ông Nhu-Tuyến về hoạt động của sở này, thí dụ "phía
VNCH muốn thả người ra ngoài Bắc để phá hoại, rải truyền đơn tuyên
truyền về chính trị... trái lại Mỹ chỉ muốn tung người ra, cho nằm yên, len
lỏi vào các hàng ngũ quần chúng, chính quyền và nếu có thể thì cả tổ chức
Đảng, để tìm hiểu. Tuyệt đối không được có hành động phá hoại. Chỉ cần
nằm cho thật yên, ghi nhận, và nếu được thì tìm cách leo càng cao, lặn càng
sâu, càng tốt. Để đến khi nào hữu sự, cần thiết, thì mới ra tay hành động.
Nhưng vẫn không phải là các công tác phá hoại. Người Mỹ đã huấn luyện
nhân viên Việt Nam cách sử dụng các loại máy truyền tin, cách đưa tin,
cách chôn giấu tài liệu, vũ khí, cách sử dụng hóa chất trong ngành tình
báo..." [18]
Ông Trần Kim Tuyến điều khiển, là một người tương đối trong sạch, có đạo
đức, nhiệt tâm làm việc. Sở Nghiên Cứu Chính Trị Xã Hội do ông điều
khiển, có trên 500 nhân viên, mặc dù bị vài người trong bộ máy lãnh đạo
chính quyền ghét nhưng cũng đã làm được nhiều việc trong lãnh vực an
ninh, tình báo.
Sau ngày chế độ Đệ nhất Cộng Hòa sụp đổ, báo chí nói nhiều về tổ chức
"mật vụ Ngô Đình Cẩn" tại Miền Trung nhưng hoàn toàn không biết một
chút gì về tổ chức này, nên đã viết với giọng điệu vu khống, xuyên tạc đầy
ác ý.
Trong tác phẩm Dòng họ Ngô Đình, ước mơ chưa đạt tác giả Nguyễn Văn