một bức chân dung, và rồi hãy đưa bức chân dung ấy cho La Tour. Mà
đừng, chớ đưa nó cho ông ta; con người xảo trá đâu có tôn trọng bạn
đồng nghiệp nào của mình đến mức đủ để nói cho bạn biết sự thật. Tốt
nhất là hãy đề nghị chính bản thân ông ta, là người biết thể hiện da
thịt, vẽ một khoảng trời, một bông cẩm chướng, một quả mận mờ mờ
hơi nước, một trái đào mơn mởn lông măng, và ông sẽ thấy ông ta
xoay sở tài tình như thế nào. Còn ông Chardin kia, tại sao người ta lại
coi những tranh mô phỏng các tĩnh vật của ông ấy như chính tự nhiên.
Đó là vì ông ấy muốn vẽ da thịt lúc nào cũng được.
Nhưng cái thực sự làm điên đầu nhà nghệ sĩ tô màu vĩ đại, đó là
sự biến hóa của da thịt ấy; nó tươi lên và héo đi chỉ trong nháy mắt; đó
là, khi mắt nghệ sĩ chăm chú vào bức tranh đang vẽ, và ngọn bút lông
của anh lo việc thể hiện tôi thì tôi đi khỏi; và khi quay đầu lại, anh
không còn thấy tôi đâu nữa. Nếu lúc đó tu sĩ Le Blanc hiện ra trong ý
nghĩ của tôi, tôi ngáp ngắn ngáp dài. Nếu là tu sĩ Trublet xuất hiện, tôi
có vẻ mỉa mai. Nếu nhìn thấy ông bạn Grimm hoặc nàng Sophie của
tôi, tim tôi đập rộn ràng, tình thân ái và vẻ thanh thản tỏa lan trên mặt
tôi; niềm vui của tôi toát ra từ các lỗ chân lông; trái tim nở ra, các
nang nhỏ chứa máu lay động, và cái màu không cảm thấy được của
chất dịch từ đó thoát ra để truyền đi khắp các phía sắc hồng tươi và sự
sống. Các trái cây, các bông hoa đổi thay trước cái nhìn chăm chú của
La Tour và Bachelier. Vậy họ khốn đốn biết bao trước khuôn mặt
người đó, đó là tấm màn phập phồng, lay động, căng ra, chùng lại,
tươi lên, xỉn di tùy theo muôn hình nghìn vẻ đổi thay của cái hơi thở
nhè nhẹ và linh động mà ta gọi là tâm hồn!
Nhưng suýt nữa tôi quên nói vói ông về màu sắc của dục vọng;
tuy vậy tôi cũng đã di sát đến vấn đề đó rồi. Mỗi dục vọng chẳng có
màu sắc của nó hay sao? Màu sắc ấy trước sau vẫn thế trong tất cả các
khoảnh khắc của một dục vọng hay sao? Màu sắc có những sắc thái
của nó trong cơn giận dữ. Nếu giận dữ làm cho mặt nóng bừng bừng,
đôi mắt sẽ đỏ rực; nếu giận dữ lên đến cùng cực khiến cho trái tim thắt
