các gia đình. Vậy phải bắt chước những tập quán đã có cách đây hai
ngàn năm, hay những tập quán của chúng ta? Các nhân vật đầy tớ hài
kịch của chúng ta luôn luôn dễ ưa, bằng chứng chắc chắn là chúng tỉnh
táo. Nếu nhà thơ để chúng ở tiền sảnh, nơi chúng phải có mặt, hành
động diễn ra giữa các nhân vật chính sẽ càng lý thú và nổi bật.
Molière
là người biết khai thác điều đó, đã loại chúng ra khỏi các vở
Tartuffe và Anh ghét đời. Những chuyện tằng tịu thầm vụng của đám
đầy tớ và con sen mà người ta cho chen vào hành động chính là biện
pháp chắc chắn gây mất hứng thú. Hành động kịch chẳng ngưng nghỉ;
và trộn lẫn hai chuyện rắc rối là lần lượt chặn lại chuyện này và
chuyện kia.
TÔI. - Tôi mạn phép xin anh miễn thứ cho những con sen. Tôi
thấy rằng các thanh niên, luôn luôn bị gò bó trong cách cư xử và trong
lời ăn tiếng nói, dường như chỉ với những cô gái ấy là họ có thể trải
lòng mình, thổ lộ những ý nghĩ thúc bách họ mà tập tục, lề thói, nỗi e
sợ và các thành kiến khiến họ chỉ biết giữ trong lòng.
DORVAL. - Vậy thì các cô sen cứ việc ở trên sân khấu cho đến
khi nào nền giáo dục của chúng ta trở nên tốt hơn, và các ông bố bà
mẹ là những người để cho con cái họ tâm tình... Ông còn nhận xét gì
nữa không?
TÔI. - Lời tỏ tình của Constance?...
DORVAL. - Thì sao?
TÔI. - Các phụ nữ chẳng mấy khi...
DORVAL. - Đồng ý. Nhưng ông hãy giả định một người phụ nữ
có tâm hồn, có giáo dục, và có tính cách như Constance; cô ấy đã biết
chọn một người đàn ông tử tế: và ông cho rằng cô thú nhận tình cảm
của mình sẽ là không thích đáng. Constance khiến tôi bối rối... lắm...
Tôi ái ngại cho cô ấy, và tôi càng kính trọng cô ấy hơn.
TÔI. - Thế thì lạ thật đấy! Anh quan tâm đến một khía cạnh
khác...
