chúng chịu đựng nổi khi đặt chúng sát liền nhau. Tôi không hề có ý
muốn đảo lộn trong nghệ thuật cái trật tự của cầu vồng, cầu vồng trong
hội họa cũng giống như giọng trầm cơ bản trong âm nhạc; và tôi
không tin có họa sĩ nào hiểu chuyện này rõ hơn một người phụ nữ đôi
chút đỏm dáng hoặc một cô hàng hoa lành nghề, Nhưng tôi chỉ e có
các họa sĩ nhát gan lại xuất phát từ đấy để thu hẹp một cách tệ hại
những ranh giới của nghệ thuật, và tạo cho mình một thứ tiểu xảo dễ
dãi và hạn chế mà giữa chúng ta với nhau gọi là sự khuôn sáo
. Thực
thế, trong hội họa có kẻ theo khuôn sáo làm đầy tớ hèn mọn cho cầu
vồng đến mức hầu như luôn luôn người ta có thể đoán trước được hắn.
Nếu hắn đã tô màu này hay màu nọ lên một đồ vật, ta có thể yên chí
rằng đồ vật bên cạnh sẽ là màu nọ hay màu kia. Như vậy, biết được
màu sắc của một góc tranh, người ta sẽ biết được toàn bộ chỗ còn lại.
Suốt đời họ, họ chỉ làm mỗi một việc chuyển dịch cái góc ấy. Đó là
một điểm di động, nó đi chu du trên một bề mặt, nó dừng lại và đóng
đô ở đâu tùy thích, nhưng bao giờ cũng vẫn với đoàn tùy tùng ấy; hắn
giống một bậc đại quyền quý chỉ có một bộ áo với lũ đầy tớ bao giờ
cũng vẫn một kiểu hiệu phục. Vernet và Chardin đâu có xử sự như thế,
ngọn bút vẽ táo bạo của các ông thích pha trộn mọi màu sắc của tự
nhiên với mọi sắc thái của chúng một cách mạnh bạo nhất, thiên biến
vạn hóa nhất và hài hòa tuyệt diệu nhất. Dẫu sao, các ông cũng có một
kỹ xảo riêng biệt và hạn chế, tôi không hề nghi ngờ điều đó; và tôi sẽ
phát hiện ra được nếu tôi muốn bỏ công sức vào đấy; chính vì con
người không phải là Thượng đế; chính vì xưởng vẽ của nghệ sĩ không
phải là tự nhiên.
Ông có thể nghĩ rằng để vận dụng màu sắc được chắc tay hơn,
nghiên cứu chút ít về chim và hoa sẽ chẳng hại gì. Không, ông bạn ạ,
sự mô phỏng ấy sẽ chẳng bao giờ cho ta ý thức về da thịt. Ông hãy
xem Bachelier nay ra sao khi không còn bông hồng, bông trường thọ,
bông cẩm chướng của mình ở trước mắt. Ông hãy đề nghị bà Vien vẽ
