khúc ở phía dưới? và tại sao đầu chúng cúi vào miệng bình lại không
có vẻ như đang tìm nước uống? Nhưng như thế thì phải biết làm sống
dậy những thực thể chết; và con số những kẻ biết duy trì sự sống cho
các thực thể đã có sự sống rồi cũng dễ đếm lắm.
Thêm vài lời nữa, trước khi kết thúc, về các họa sĩ chân dung và
về các nhà điêu khắc.
Một chân dung có thể ra vẻ buồn bã, ủ ê, sầu muộn, thanh thản,
bởi vì các trạng thái ấy tồn tại lâu; nhưng một chân dung mà cười thì
không nhã nhặn, thiếư tư cách, thường không thật, và vì thế nên dở
òm. Cười là nhất thời. Ta cười do tình cờ; nhưng ta không phải là
người cười do thể trạng.
Tôi chẳng thể bỏ qua không nghĩ rằng trong điêu khắc, một hình
tượng làm tốt việc nó làm cũng là không làm tốt việc nó làm, và vì thế
nó không đẹp ở tất cả mọi phía. Muốn rằng phía nào nó cũng đẹp như
nhau là ngu ngốc. Tìm tòi những sự đối lập thuần túy kỹ thuật giữa các
chân tay của nó mà không đếm xỉa đến vẻ y hệt như thật của hành
động, đó là nguồn gốc của phong cách tương phản và tầm thường.
Cảnh tượng nào cũng có một mặt, một góc độ lý thú hơn bất cứ phía
nào khác; phải nhìn nó từ phía ấy. Ông hãy hy sinh cho mặt ấy, cho
góc độ ấy, tất cả những mặt hay góc độ phụ; thế là tốt hơn cả.
Có nhóm tượng nào đơn giản hơn, đẹp hơn nhóm tượng Laocoon
và các con? Có nhóm tượng nào xấu xi hơn nếu ta nhìn nó từ phía bên
trái, chỗ mà đầu người cha chỉ thấy được thấp thoáng, và đứa con này
che lấp đứa con kia? Thế mà Laocoon cho đến nay vẫn là tác phẩm
điêu khắc đẹp nhất được biết đến
