Grandet (1833), Le Père Goriot (1834) … Balzac nức nở khen Tu Viện
Thành Parme và viết một cách kiêu hãnh: “Tu viện chỉ có thể tìm độc giả
trong số một nghìn hay nghìn rưỡi người đứng đầu châu Âu. Bởi vậy tất cả
những điều tôi sắp nói ra đây là để gửi đến những người trong sạch và cao
quý ở nước nào cũng có, như những thiểu số không ai biết đến…”.
Bản thân Stendhal
cũng đã đề ở cuốn sách, bằng tiếng Anh. “Để
cho một thiểu số hạnh phúc” (To the happy few). Thiểu số ấy ngày nay phải
tính bằng triệu và chục triệu ở khắp thế giới, chứ không phải một đôi nghìn.
Thế hệ trước đọc, rồi thế hệ sau đọc, và người ta đọc đi đọc lại. “Những
cuốn sách người ta đang đọc thuộc về hiện tại, những cuốn sách người ta
đọc lại thuộc về tương lai” (A. Dumas). Hai cuốn tiểu thuyết chỉ có hai từ
trọn vẹn thôi của Stendhal vừa thuộc về hiện tại, vừa thuộc về tương lai.
Stendhal rất yêu nước Ý, nước Ý với thiên nhiên tươi sáng, con người
sống hồn nhiên, phóng khoáng với tấm lòng say sưa, nồng nhiệt, nước Ý
với nền hội họa, âm nhạc, kiến trúc và điêu khắc truyền thống đã một thời
lên đến tuyệt đỉnh trong văn hóa nhân loại, Stendhal đã mở lòng với âm
nhạc, với tình yêu ở Ý, đã chiến đấu ở Ý, đã tham gia cùng những người
Carbonari để đấu tranh cho độc lập, tự do và thống nhất của nước Ý, nghiên
cứu về hội họa Ý. Lấy Ý làm sân khấu của Tu Viện Thành Parme, ông đã
trả món nợ lòng cho nước Ý và bản thân.
Một tập biên niên sử (Xem phụ lục ở sau bản dịch) ông tìm thấy ở
Rome đã gợi ý cho ông viết. Stendhal chỉ lấy trong đó các chủ đề: Một phụ
nữ tài sắc tuyệt vời đã làm nên sự nghiệp cho người mình yêu nhờ dựa vào
ân sủng của một nhân vật quyền quý say mê mình. Một câu chuyện thô tục,
cũ rích đến ba trăm năm, Stendhal đã tái tạo theo định nghĩa của ông về chủ
nghĩa lãng mạn: “Nghệ thuật lãng mạn là nghệ thuật trình bày với các dân
tộc những tác phẩm có khá năng gây hứng thú cho họ nhiều nhất trong hiện
tình những tập quán và tư tưởng của họ”. Thiên tài của Stendhal đã biến
