dân chúng đánh chiếm (1789), rồi tiếp theo đó là dồn dập những sự kiện lớn
trên cao trào cách mạng: Viện Khoán ước, cách mạng nhất, được thành lập,
trận chiến thắng đầu tiên của quân đội cộng hòa đánh lui quân đội “trừng
phạt” của Châu Âu (Valmy 1793), hai cái đều vương, hậu bẩn nước hại dân
rơi, luật tịch biên gia sản bọn xuất cảnh và bọn tôn giáo phản động được
ban bố, cuộc bạo loạn phản cách mạng Vendée dẹp yên, quân đội cộng hòa
dưới sự chỉ huy của Bonaparte vượt biên giới sang Ý đánh bọn đô hộ Áo,
chiến thắng giòn giã, giải phóng phần lớn đất nước Ý và thành lập nước
cộng hòa Bắc Ý (1796-1797). Trong trận viễn chinh Ý lần thứ hai, Henri
Beyle lúc đó chưa có bút danh Stendhal đã nghiễm nhiên là một thiếu úy kỵ
binh 17 tuổi trong quân đội cộng hòa (1800). Anh đóng ở Milan, phát hiện
được nền âm nhạc Ý khi nghe vở Opéra: Cuộc kết hôn bí mật (Il
matrimonio segreto) của Domenico Cimarosa và yêu say mê nhưng yêu
thầm một phụ nữ Ý: Angela Pietragrua.
Stendhal thuộc thế hệ con người mới của thời đại, mà chính ông đã
định nghĩa: “Một con người đã biết các cuộc khởi nghĩa cách mạng và âm
mưu đảo chính của tướng Male, một con người đã tham gia chiến dịch
Nga”. Ông khác với những “con búp bê cứ hiện ra ở các phòng chờ của lâu
đài Versailles và diễu hành trong các phòng khách Paris trước năm 1789”
(Stendhal) đã đành, ông cũng không thuộc thế hệ thanh niên “suốt mười
năm mơ tuyết Moskva và mặt trời Kim tự tháp”, bỗng một sớm “nhìn đất,
nhìn trời, nhìn phố phường, nhìn đường sá, thấy tất cả đều trống hoang, chỉ
có tiếng chuông nhà thờ văng vẳng từ xa” (Alfred de Musset 1810 - 1857,
tâm sự của một người con thế kỷ). Từ khi Bonaparte lên cầm quyền,
Stendhal cũng thấy giai cấp tư sản Pháp đi vào con đường phản bội nhân
dân, nhưng vốn là người Jacobins nghĩa là người mang hai đặc tính yên
nước và chống đối giáo quyền, ông còn hăng hái, vì đế chế vẫn bảo vệ vinh
quang cho nước Pháp, trung hòa giáo hội và duy trì một số thành quả của
cách mạng. Với nền Quân chủ Phục hưng (1814-1830), nước Pháp bị nhục
mạ giữa châu Âu, nước Ý tổ quốc thứ hai của ông bị chia cắt và thống trị
một lần nữa, những bóng ma “búp bê” xưa kia hiện về hỏi, đòi, xin xỏ, giáo
