TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 488

Liệu.
Ðặng Xuân Khu lại là tổng thư ký Hội truyền bá Quốc ngữ mà hội trưởng
là nhà học giả Nguyễn Văn Tố, phó giám đốc Viện Viễn Ðông Bác Cổ
Pháp (Ecole Francaise d Extrême – Orient).
Hội Truyền Bá Quốc Ngữ, bề ngoài đeo đuổi mục đích “ chống nạn mù chữ
" nhưng bên trong là cơ quan dùng làm phương tiện hoạt động bí mật của
Ðảng Cộng Sản Ðông Dương.
Trần huy Liệu lúc trước viết báo ở Saigon, là người cách mạng quốc gia
hăng hái nhất. Sau khi bị tù, và bị trục xuất về Bắc, anh gia nhập vào Ðảng
Cộng Sản, nhưng vẫn còn giữ phong độ của một nhà cách mạng tiểu tư sản,
khác hẳn Ðặng Xuân Khu, một đệ tử sùng tín nhất của Staline. Trần Huy
Liệu là một đồ đệ của Nho giáo thì đúng hơn vì anh còn rất nhiều thành
kiến Nho giáo, cho nên anh thường bị nhóm đồng chí của anh phê bình gắt
gao.
Tuấn có nhiều dịp chơi thân với Trần Huy Liệu. Tuy không đồng tư tưởng
chính trị - Tuấn không bao giờ chấp nhận được lập trường cộng sản, -
nhưng Tuấn vẫn giao du với Liệu về phương diện văn nghệ. Trần Huy Liệu,
cán bộ cộng sản, trong thành phần chỉ huy cao cấp, lại cũng là một nhà thơ
lãng mạn. Ðiều đó, Tuấn thật không ngờ, Trần Huy Liệu có đưa cho Tuấn
xem vài ba chục bài thơ Ðường Luật, hoặc Lục Bát của anh (Trần Huy Liệu
không làm Thơ Mới), trong đó có những bài xướng họa tình tứ với một nữ
hộ sinh đã lớn tuổi, kiêm nữ thi sĩ. Chị này đã săn sóc cho anh rất tận tình
trong khi anh bị tù ở Khám Lớn Saigon, và đã lấy anh sau khi anh mãn hạn
tù. Vợ lớn chính thức của Trần Huy Liệu là người Bắc, quê mùa, ít học, chỉ
lo buôn bán tần tảo nuôi một bầy con rách rưới, vì thời kỳ đó Trần Huy
Liệu rất nghèo.
Tuấn được biết rõ bà vợ lớn của anh, do anh giới thiệu. Anh cũng cho Tuấn
biết anh bị đảng kiểm thảo gắt gao về vụ hai vợ, và buộc anh phải từ bỏ bà
vợ hai. Trần Huy Liệu phải tuân lịnh của đảng, nhưng anh rất buồn và đau
khổ. Kể riêng tâm sự cho Tuấn nghe, anh cố giữ thái độ bình tỉnh nhưng
không ngăn được hai dòng lệ trào ra trên đôi mắt lèm-nhèm của anh.
Ðể xử vụ " hai vợ " của Trần Huy Liệu, Trung Ương đảng bộ đảng Cộng