TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 576

qua cộng sản từ 1932 – 33, còn lại Ðào Duy Anh với vợ là Trần thị Như
Mân, và Tạ Quang Bửu, cả ba đều là Trợ giáo với bằng cấp Thành Chung .
“ Cao đẳng Tiểu Học Pháp - Việt ( primaire Supérieur Franco-Annamite ) .
Ðào Duy Anh cũng là cựu trợ bút báo Tiếng Dân của cụ Huỳnh Thúc
Kháng, Tạ Quang Bửu chính là người sẽ ký vào hiệp định Genève 1954 với
danh nghĩa đại diện Bộ quốc phòng Việt Minh, tuy lúc bấy giờ Bửu không
phải là đảng viên cộng sản .
Tình hình tổng quát ở Ba kỳ Trung Nam Bắc rất yên tỉnh . Guồng máy
hành chánh chạy đều đều, không có gì trục trặc . Sự hợp tác của Nam triều
với Bảo hộ rất hoàn toàn, sự trung thành và phục tòng của quan An nam và
các lớp trưởng giả phong kiến “Thượng Lưu Trí thức “đối với Nhà nước
Bảo Hộ rất tích cực . Cho đến Làng, Xã, cũng triệt để tuân theo trật tự đã an
bài khắp nơi .
Không ai đếm xiả tới “ Thằng Dân “ . Thuế má vẫn phải đóng đầy đủ cho
Nhà nước, không ai dám yêu sách điều gì . Ðến mùa thuế, thường là mùa
Hè, trống đánh thu thuế treo trước nhà ông Lý trưởng, thúc dục dân làng
mau mau đến nạp thuế . Nhà ông Lý trưởng tấp nập kẻ ra người vào, đóng “
thuế thân “, ngoài các thứ thuế ruộng đất và hoa lợi . Thuế thân - impôt
personnel – là thuế cá nhân mà mỗi người dân phải đóng đồng đều, bất luận
giầu nghèo, chức vị .
Những kẻ cùng đinh phải bán những gì có chút ít giá trị trong gia đình mới
có tiền để đóng thuế thân . Cũng có những kẻ “ trốn xâu lậu thuế “ với sự
đồng lõa của Lý trưởng do lòng nhân đạo thương xót những kẻ vô sản mà
trong làng ai cũng biết . Các ông “thầy chùa “ cũng khỏi đóng thuế .
Chùa chiền không đông đảo “ Phật tử “ như ngày nay . Nói tổng quát, trừ
số ít người theo đạo Thiên Chúa còn tất cả đều tôn kính Phật, nhưng không
phải là tín đồ chân chính . Họ thờ đức Phật như họ thờ đức Khổng Tử, đức
Quan Công, một vị Thần, hay là một Thánh Mẫu nào đó, không phân biệt
rõ ràng, không thấu hiểu giáo lý.
Họ coi Phật như những vị Thánh Thần, những bậc linh thiêng, che chở cho
họ, hoặc có thể trừng phạt họ, tuỳ theo trường hợp và hành vi của mỗi
người . Ngay số đông người trí thức, ở các giới thượng lưu, trung lưu có